Kino Sfinks - najd³u¿ej dzia³aj±ce w Krakowie, jedyne w Nowej Hucie
Pocz±tki Kina Sfinks gin± w mrokach dziejów... Mimo usilnych starañ i grzebania w papierach, nie uda³o nam siê znale¼æ wiarygodnej informacji na temat dok³adnej daty jego powstania. Ze wspomnieñ starszych mieszkañców Nowej Huty wynika, ¿e istnia³o ju¿ w 1958 r., co czyni je najd³u¿ej dzia³aj±cym nieprzerwanie kinem w Krakowie!
Czytaj±c numery ówczesnego G³osu Nowej Huty widzimy, ¿e pomys³ ten budzi³ kontrowersje – pojawia³y siê g³osy, ¿e kino zabiera przestrzeñ dla zespo³ów teatralnych, i mo¿e staæ siê miejscem spó³kowania chuliganów i podejrzanego elementu. Na szczê¶cie by³y te¿ odmienne opinie, dziêki którym plan stworzenia kina zakoñczy³ siê powodzeniem.
Pocz±tkowo jego w³a¶cicielem by³y Zjednoczone Przedsiêbiorstwa Rozrywkowe. Dopiero w 1985 roku, na mocy porozumienia z Kombinatem, kino wesz³o w struktury O¶rodka Kultury – wówczas Huty im. Lenina, dzi¶ im. Cypriana Kamila Norwida. Od lat 80. z uporem pe³ni³o funkcje kina studyjnego i stara³o siê pokazywaæ filmy interesuj±ce, warto¶ciowe, o wysokich walorach artystycznych.
Nie oby³o siê oczywi¶cie bez kryzysów. Jeden z nich pojawi³ siê na prze³omie lat 80. i 90. – w tamtym czasie kino dzia³a³o tylko w weekendy, a w tygodniu przed po³udniem prezentowano pokazy dla szkó³ i grup zorganizowanych. Na szczê¶cie stan ten nie trwa³ d³ugo i kino wróci³o do pe³nego funkcjonowania. Jednak jako ma³e kino otrzymywa³o kopie filmowe dopiero w trzeciej kolejno¶ci – po dwóch, trzech miesi±cach (wtedy kopie otrzymywa³o siê w postaci „fizycznej”, jako ta¶mê filmow± na rolkach).
W 2006 roku kino zosta³o wyremontowane: zamontowano nowe fotele, nag³o¶nienie, projektory… I nagle nadszed³ kolejny kryzys – technologiczny! Absolutn± rewolucj± by³y projektory cyfrowe. Kopie zaczêto dostarczaæ nie na ta¶mie, ale na dyskach, które wgrywa siê na serwer. Przej¶cie z systemu analogowego na cyfrowy wi±za³o siê z ogromnym kosztem, na który brakowa³o ¶rodków. Przysz³o¶æ kina sta³a pod znakiem zapytania. Na szczê¶cie – z pomoc± Miasta Krakowa i Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej – w 2014 roku cyfryzacja naszego nowohuckiego kina zakoñczy³a siê powodzeniem.
Od roku 2016 Kino Sfinks oferuje seanse w dwóch salach – g³ównej, „du¿ej”, licz±cej 98 miejsc, oraz w tzw. „Ma³ym Metra¿u” – kameralnej sali z 22 wygodnymi fotelikami i kanap±. Jego repertuar dobierany jest starannie, z naciskiem na kino polskie i europejskie oraz edukacjê. Sfinks nale¿y do Sieci Kin Studyjnych i Lokalnych oraz Polskiej Sieci Kin Cyfrowych. Nie znajdziecie tu popcornu, ale dobre filmy – zawsze!
Przed ka¿dym filmem pokazywana jest Nowohucka Kronika Filmowa. Istnieje od 2004 roku, a jej producentem jest O¶rodek Kultury Norwida. Swoim pomys³em nawi±zuje do Polskiej Kroniki Filmowej, która do po³owy lat 90. poprzedza³a wszystkie filmy w polskich kinach. NKF pokazuje jednak rzeczywisto¶æ tylko jednej dzielnicy – Nowej Huty. W ka¿dym odcinku widzowie mog± znale¼æ felietony po¶wiêcone ciekawym wydarzeniom kulturalnym i spo³ecznym, filmowe portrety nowohucian, opowie¶ci o niezwyk³ych miejscach i cennych zabytkach, historie z przesz³o¶ci. Czêsto pojawiaj± siê materia³y archiwalne, które z determinacj± staramy siê wyci±gaæ z wszelkich archiwów i zbiorów.
W Kinie Sfinks dzia³a równie¿ Dyskusyjny Klub Filmowy „Kropka”. Jest to jedyny dyskusyjny klub filmowy w Nowej Hucie. Nasze propozycje skierowane s± do wszystkich mi³o¶ników dobrego kina. Program naszego DKF-u jest ambitny i ró¿norodny. Pokazujemy filmy interesuj±cych twórców, kino niszowe, artystyczne i klasykê kina. Przed ka¿dym seansem wyg³aszana jest prelekcja, a po filmie odbywa siê dyskusja z widzami. Na spotkaniach panuje przyjazna, lu¼na atmosfera, dlatego nie trzeba byæ znawc± kina, aby uczestniczyæ w seansach i dyskusjach. W 2021 roku DKF „Kropka” otrzyma³ Nagrodê Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej dla najlepszego dyskusyjnego klubu filmowego w Polsce. W 2023 roku wprowadzili¶my spotkania wspólne dla osób niewidomych i widz±cych (seanse odbywaj± siê z u¿yciem aplikacji AudioMovie, co nie zak³óca seansu innym widzom).
Je¿eli jeszcze nie zawitali¶cie w nasze progi, zapraszamy serdecznie do budynku O¶rodka Kultury Norwida (os. Górali 5), gdzie mie¶ci siê nasze kino. W tym momencie trwa przerwa wakacyjna, ale ju¿ od 22 sierpnia startujemy z nowym sezonem – czeka Was nowy repertuar, nowe filmy, nowe wzruszenia, refleksje i emocje. Nie mo¿ecie tego przegapiæ! ¦led¼cie nasz± dzia³alno¶æ na stronie: kinosfinks.okn.edu.pl.
Mateusz Pasek
Zielone ¶wiat³o dla nowego osiedla przy ul. Biskupa F. Padniewskiego
2 lipca 2025 r. Rada Miasta Krakowa podjê³a uchwa³ê w sprawie wniesienia nieruchomo¶ci po³o¿onej przy ul. Bp. F. Padniewskiego do spó³ki KZN SIM Ziemia Krakowska. Dziêki tej decyzji przy krakowskich £±kach Nowohuckich powstan± dwa nowoczesne budynki wielorodzinne, które zaoferuj± do 148 mieszkañ dostêpnych na preferencyjnych warunkach w formule Spo³ecznej Inicjatywy Mieszkaniowej.
Na dzia³ce przy ul. Bp. F. Padniewskiego, KZN SIM Ziemia Krakowska zrealizuje osiedle mieszkaniowe dla osób znajduj±cych siê w tzw. luce czynszowej, czyli tych, które nie spe³niaj± kryteriów do otrzymania mieszkañ komunalnych, a jednocze¶nie nie staæ ich na zakup lub wynajem na warunkach rynkowych lokalu spe³niaj±cego ich potrzeby.
– Cieszymy siê, ¿e Miasto Kraków zdecydowa³o siê przeznaczyæ tê nieruchomo¶æ w³a¶nie na cele budownictwa spo³ecznego. Decyzja rady miasta daje nam zielone ¶wiat³o do podjêcia pierwszych kroków w realizacji inwestycji, której celem jest stworzenie nowoczesnych, komfortowych mieszkañ z preferencyjnym czynszem dla osób, które do tej pory by³y wykluczone z rynku komercyjnego i nie mog³y znale¼æ lokalu odpowiadaj±cego ich potrzebom i mo¿liwo¶ciom finansowym – mówi Aleksander Go³dynia, prezes KZN SIM Ziemia Krakowska.
Nowoczesne, ekologiczne i funkcjonalne osiedle
Przekazanie nieruchomo¶ci nast±pi w drodze aktu notarialnego. Na dzia³ce planowana jest budowa dwóch budynków wielorodzinnych, w których powstanie od 125 do 148 mieszkañ o funkcjonalnych uk³adach, dostosowanych do potrzeb ró¿nych osób – w tym rodzin z dzieæmi, seniorów oraz osób z niepe³nosprawno¶ciami. Spó³ka opracowa³a ju¿ wstêpn± koncepcjê urbanistyczno-architektoniczn±, która bêdzie stanowi³a punkt wyj¶cia do dalszych prac projektowych. Decyzja Rady Miasta otwiera mo¿liwo¶æ rozpoczêcia tych dzia³añ i przej¶cia od planów do przygotowania inwestycji. Zgodnie z za³o¿eniami, zakoñczenie budowy i oddanie mieszkañ do u¿ytku planowane jest do 2029 roku.
Architektura osiedla inspirowana jest francuskim modelem budownictwa spo³ecznego, który ³±czy wysok± jako¶æ wykonania z trosk± o ¶rodowisko. Projekt zak³ada powstanie harmonijnego, kameralnego kwarta³u, w którym dwa budynki zostan± po³±czone podziemnymi kondygnacjami. W centralnej czê¶ci osiedla znajdzie siê zielony dziedziniec z przestrzeni± do rekreacji i s±siedzkich spotkañ. Ka¿de mieszkanie bêdzie posiada³o dostêp do miejsc parkingowych w gara¿u podziemnym oraz komórek lokatorskich. Budynki zostan± wyposa¿one w nowoczesne i energooszczêdne technologie, które prze³o¿± siê na ni¿sze koszty eksploatacji. Osiedle powstanie bez barier architektonicznych, umo¿liwiaj±c swobodny dostêp osobom o ograniczonej mobilno¶ci.
Wszystkie mieszkania bêd± oferowane w standardzie „pod klucz”, co oznacza, ¿e lokale zostan± w pe³ni wykoñczone i wyposa¿one m.in. w gotowe pod³ogi, pomalowane ¶ciany, ³azienki oraz wszystkie instalacje niezbêdne do codziennego funkcjonowania. Najemcy nie bêd± musieli ponosiæ dodatkowych kosztów ani zajmowaæ siê pracami wykoñczeniowymi – po wstawieniu w³asnych mebli bêd± mogli od razu wprowadziæ siê do gotowego mieszkania.
Bezpieczny i stabilny najem
Mieszkania powstan± w ramach modelu Spo³ecznej Inicjatywy Mieszkaniowej, który oferuje atrakcyjny, bezterminowy najem z preferencyjnym czynszem. Przyszli lokatorzy mog± korzystaæ tak¿e z dop³at do czynszu w ramach programu „Mieszkanie na Start”, które w przypadku 4-osobowej rodziny w Krakowie mo¿e wynie¶æ a¿ 865 z³ miesiêcznie i byæ przyznawane przez okres do 15 lat.
Aby wzi±æ udzia³ w programie, trzeba spe³niæ dwa g³ówne warunki: nie posiadaæ (ani wspó³posiadaæ) mieszkania lub domu na terenie Krakowa oraz zmie¶ciæ siê w okre¶lonych limitach dochodowych dla gospodarstwa domowego. Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z listopada 2024 górna granica dochodu wynosi obecnie 7626,55 z³ netto miesiêcznie dla jednej osoby i 20 845,93 z³ dla gospodarstwa piêcioosobowego.
Po zakwalifikowaniu siê do programu przysz³y najemca podpisuje umowê rezerwacyjn± i wnosi wp³atê partycypacyjn± – swój wk³ad w koszty budowy mieszkania. Partycypacja jest niezbêdna do podpisania umowy najmu, ale w przypadku zmiany planów ca³a wp³ata podlega zwrotowi. Kolejnym krokiem jest zawarcie umowy najmu d³ugoterminowego, która daje mo¿liwo¶æ skorzystania z dop³at do czynszu w ramach programu „Mieszkanie na Start”.
Za realizacjê inwestycji odpowiada KZN SIM Ziemia Krakowska – spó³ka dzia³aj±ca w formule non for profit, powo³ana przez Gminê Miejsk± Kraków, Krajowy Zasób Nieruchomo¶ci (Skarb Pañstwa) oraz gminy Alwernia, Charsznica, Gdów, Go³cza, Iwanowice, Pa³ecznica, Raciechowice, Ska³a, Su³oszowa i Wieprz.
(red)
Oddano ho³d ofiarom niemieckich egzekucji w forcie "Krzes³awice"
W ubieg³y czwartek, 3 lipca 2025 r. na terenie fortu „Krzes³±wice”, zastêpca dyrektora Oddzia³u Instytutu Pamiêci Narodowej PN w Krakowie Cecylia Radoñ, a tak¿e przedstawiciele organizacji patriotycznych w tym Zrzeszenia „Wolno¶æ i Niezawis³o¶æ” Obszar Po³udniowy, w³adz Krakowa i stra¿y miejskiej z³o¿yli ho³d ofiarom niemieckiego terroru oraz modlili siê za pomordowanych.
85 lata temu w forcie 49 „Krzes³awice” w Krakowie Niemcy przeprowadzili jedn± z wielu egzekucji Polaków aresztowanych w ramach akcji AB (eksterminacja polskiej elity politycznej i intelektualnej). 29 czerwca oraz 2 i 4 lipca 1940 r. w poaustriackim Forcie 49 „Krzes³awice” Niemcy rozstrzelali oko³o 150 osób – m.in. nauczycieli, prawników i wojskowych. W tej liczbie nale¿y równie¿ uwzglêdniæ 36 zak³adników z My¶lenic, których rozstrzelano w dniu 29 czerwca. Ponadto w forcie mia³y miejsce liczne indywidualne egzekucje (m.in. Józefa Harmali). Trzech skazañców – Stanis³aw Marusarz (skoczek narciarski, wicemistrz ¶wiata z Lahti), Aleksander Bugajski oraz wiêzieñ o nazwisku Sadowski – zdo³a³o uciec z celi ¶mierci na Montelupich przed wywózk± na stracenie do Krzes³awic.
Mordowanie Polaków w dawnym austriackim forcie trwa³o od jesieni 1939 do jesieni 1941 r. W kilkunastu egzekucjach Niemcy zabili tam w sumie oko³o 440 osób.
Po wojnie, w okresie od 15 pa¼dziernika do 6 grudnia 1945 r. ekshumowano 440 cia³ z 29 grobów. Po ekshumacji cia³a pomordowanych zosta³y umieszczone w zbiorowej mogile, zlokalizowanej na zapolu fortu, po prawej stronie drogi dojazdowej.
(f)
Wieczorynki dla doros³ych: Nowa Huta pe³na opowie¶ci
Latem 2025 roku Nowohuckie Laboratorium Dziedzictwa zaprasza doros³ych mieszkañców i mieszkanki Krakowa i okolic na wyj±tkowy cykl spacerów zatytu³owany „Wieczorynka dla doros³ych”. Poprowadzi je Katarzyna Kobylarczyk – reporterka, dokumentalistka i autorka bestsellerowych ksi±¿ek o Nowej Hucie. Spotkania odbêd± siê 17 lipca oraz 7 sierpnia, a ich tematyka dotyczyæ bêdzie legend, mitów i historii kobiet zwi±zanych z t± wyj±tkow± dzielnic±.
Pierwsza wieczorynka, zaplanowana na 17 lipca, po¶wiêcona bêdzie legendom Nowej Huty. Pod os³on± wieczoru uczestnicy i uczestniczki poznaj± opowie¶ci o przodownikach pracy i ich rekordach, dowiedz± siê, kto wysadzi³ pomnik Lenina, kto zosta³ zamurowany w fundamentach, a kto rzekomo zgin±³ w kadzi z gor±cym ¿u¿lem. Us³ysz± o paranormalnych zjawiskach z nowohuckiego „Czworok±ta Bermudzkiego”, o tym, dlaczego w Nowej Hucie miêso by³o spraw± wagi pañstwowej oraz odkryj±, co milicjanci mieli wspólnego z je¿d¿eniem w wiaderku. Wraz z prowadz±c± rozbior± na czynniki pierwsze najpopularniejsze miejskie legendy, pokazuj±c, jak mit miesza siê z rzeczywisto¶ci±.
Druga ods³ona, zaplanowana na 7 sierpnia, przeniesie uczestników w ¶wiat kobiet, które wspó³tworzy³y tê dzielnicê – zarówno fizycznie, jak i kulturowo. Spacer ¶ladami nowohucianek uka¿e rolê murarek wznosz±cych osiedla, architektek kszta³tuj±cych przestrzeñ urbanistyczn±, artystek buduj±cych to¿samo¶æ kulturaln±, a tak¿e kobiet wykonuj±cych codzienn±, czêsto niewidzialn± pracê – sprzedawczyñ, kelnerek, kucharek i tramwajarek. Odwiedzone zostan± miejsca, w których kobiety ¿y³y i dzia³a³y: kawiarnie, teatry, domy kultury i szpitale. Wspomniane zostan± konkretne postacie, takie jak Marta Ingarden – architektka, Krystyna Skuszanka – re¿yserka, Jadwiga Beaupré – lekarka czy Zofia W³odek – murarka.
„Wieczorynki dla doros³ych” to nie tylko okazja do poznania Nowej Huty z innej perspektywy, ale te¿ zaproszenie do wspólnego odkrywania dziedzictwa – tego oficjalnego, jak i zapisanego w codziennych, czêsto nieopowiedzianych wcze¶niej historiach. Wiêcej informacji na stronie internetowej O¶rodka Kultury Norwida: okn.edu.pl.
(red)
W ubieg³y czwartek, 26 czerwca br. ArcelorMittal Poland uruchomi³ piece wodorowe w wy¿arzalni walcowni zimnej krakowskiej huty. W wydarzeniu, poza przedstawicielami firmy ArcelorMittal Poland, udzia³ wziêli Ryszard ¦mia³ek - wicewojewoda Ma³opolski, £ukasz Smó³ka - marsza³ek Województwa Ma³opolskiego oraz wiceprezydent Krakowa Stanis³aw Mazur. Realizacja projektu kosztowa³a 52 mln z³ i stanowi jedn± z dwóch inwestycji wchodz±cych w sk³ad pakietu o warto¶ci 100 mln z³. Drug± inwestycj± jest wdro¿enie do produkcji nowej pow³oki cynkowniczej.
– Produkcja blach to specjalno¶æ Krakowa. Dziêki piecom wodorowym, które uruchomili¶my w wy¿arzalni uzyskamy wiêksz± czysto¶æ blachy, a wiêc i lepsz± jako¶æ produktu. Wa¿ny jest tak¿e aspekt ¶rodowiskowy przedsiêwziêcia – w procesie zaprzestali¶my u¿ywania amoniaku do wytwarzania atmosfery ochronnej – mieszaniny azotu i wodoru. Obecnie atmosfera ochronna jest w pe³ni wodorowa, a czas wy¿arzania skróci³ siê o po³owê. To z kolei ograniczy³o zu¿ycie mediów, dziêki czemu emisje CO2 na tej linii produkcyjnej zredukowali¶my o 50 proc. – wyja¶ni³ Wojciech Koszuta, dyrektor generalny i prezes Zarz±du ArcelorMittal Poland.
– Kolejnym projektem, nad którym obecnie pracujemy, jest wdro¿enie nowej pow³oki cynkowniczej. Pozwoli ona po pierwsze na ograniczenie zu¿ycia cynku w procesie, a tym samym na zmniejszenie wydobycia tego metalu z naturalnych z³ó¿, a po drugie zwiêkszy trwa³o¶æ i odporno¶æ na korozjê produktów ni± pokrywanych. Warto¶æ tych dwóch inwestycji to niemal 100 mln z³ – doda³ prezes Koszuta.
To nie koniec wodorowej rewolucji w krakowskiej hucie. Firma Linde Gaz Polska we wspó³pracy z ArcelorMittal Poland rozpoczê³a budowê zak³adu produkcji wodoru. To w³a¶nie wodór ju¿ w przysz³ym roku bêdzie paliwem dla dwóch ocynkowni dzia³aj±cych w krakowskim oddziale. Koszt tego przedsiêwziêcia to kolejne 100 mln z³.
W krakowskim oddziale ArcelorMittal Poland dzia³aj± obecnie dwa nowoczesne zak³ady przetwórcze: najnowocze¶niejsza walcownia gor±ca blach w Europie oraz walcownia zimna z liniami ocynkowania i malowania blachy. Od roku 2004 w czê¶æ przetwórcz± krakowskiego oddzia³u koncern zainwestowa³ ju¿ prawie 2,7 mld z³.
(f)
W ubieg³y pi±tek, 27 czerwca, o godz. 10.00 w siedzibie Muzeum Nowej Huty odby³o siê uroczyste podpisanie umowy na modernizacjê i rozbudowê dawnego kina ¦wiatowid na potrzeby Muzeum Nowej Huty – oddzia³u Muzeum Krakowa. W 2028 roku mieszkañcy Nowej Huty zyskaj± nowoczesne i wielofunkcyjne centrum kultury. To efekt d³ugo wyczekiwanej inwestycji, której realizacja w³a¶nie siê rozpoczyna.
– Ta inwestycja to przede wszystkim odpowied¼ na g³osy mieszkañców, którzy od lat domagali siê wspó³czesnego miejsca, w którym historia, to¿samo¶æ i codzienne ¿ycie Nowej Huty bêd± mog³y byæ opowiedziane, zrozumiane i docenione – podkre¶li³ prezydent Krakowa Aleksander Miszalski podczas uroczysto¶ci podpisania umowy z wykonawc±.
Modernizacja zostanie sfinansowana m.in. ze ¶rodków programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturê, Klimat, ¦rodowisko (FEnIKS). Wsparcie z UE to niemal 76,5 mln z³, a ca³kowity koszt inwestycji to ok. 100 mln z³. Prace potrwaj± do koñca 2027 roku.
Co siê zmieni? Budynek zostanie rozbudowany o 1700 m² powierzchni podziemnej, zyska taras na dachu, nowoczesne instalacje, nowe elewacje, przestrzeñ s±siedzk± oraz kawiarniê. Prace budowlane i konserwatorskie bêd± prowadzone pod nadzorem Miejskiego Konserwatora Zabytków – kino ¦wiatowid jest bowiem wpisane do rejestru zabytków.
Realizatorem robót bêdzie Mostostal Warszawa S.A., który odpowiada m.in. za: wykonanie instalacji elektrycznych, sanitarnych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, stolarkê okienn± i drzwiow±, pod³ogi, elewacjê, za zagospodarowanie terenu – wjazdy, miejsca parkingowe, przy³±cza, a tak¿e przygotowanie ca³ej dokumentacji odbiorowej.
Po zakoñczeniu modernizacji w grudniu 2027 roku, kolejne miesi±ce zostan± po¶wiêcone na odbiory i uzyskanie pozwolenia na u¿ytkowanie. Nastêpnie ruszy etap budowy wystawy sta³ej.
– Symbolicznym centrum ka¿dego miasta by³y kiedy¶ katedry. Katedrami wspó³czesnych miast s± muzea – mówi³ Micha³ Niezabitowski, dyrektor Muzeum Krakowa, podkre¶laj±c kulturotwórcz± rolê nowej siedziby. – Nowa Huta to opowie¶æ o Krakowie, o Polsce, o Zjednoczonej Europie – doda³.
Z entuzjazmem o projekcie mówi³ tak¿e zastêpca prezydenta Krakowa £ukasz Sêk, który – jako mieszkaniec Nowej Huty – podkre¶li³ lokalny wymiar tej inwestycji – To miejsce ju¿ by³o niezwyk³e, a po remoncie jego niezwyk³o¶æ bêdzie po wielokroæ wiêksza. Jako nowohucianin nie mogê siê ju¿ doczekaæ spotkania w tym miejscu po remoncie!
Modernizacja dawnego kina ¦wiatowid to nie tylko inwestycja w infrastrukturê, ale przede wszystkim w lokaln± to¿samo¶æ, wspólnotê i przysz³o¶æ Nowej Huty.
(f)
Mo¿na zamkn±æ oczy na przesz³o¶æ, potraktowaæ zabytki jak skansen, a zajmowaæ siê tylko oznakami wspó³czesno¶ci, która ma dostarczaæ nieustannej rozrywki. Takie p³ytkie spojrzenie na królewskie miasto Kraków, dumn± stolicê Rzeczypospolitej w czasach jej ¶wietno¶ci, jest jednak zupe³nie obce zakochanemu w swym rodzinnym mie¶cie mistrzowi fotografii Adamowi Bujakowi. Potrafi on nieustannie odkrywaæ w podwawelskim grodzie co¶ nowego. Umie dostrzec detale, które innym umykaj±, zachwyciæ siê piêknem dzie³ sztuki czy architektury, ale i urod± miejskiego krajobrazu. Autor tego albumu patrzy okiem kamery przez pryzmat wielowiekowej polskiej tradycji i kultury oraz polskiego narodu, które od zarania zakorzenione s± w chrze¶cijañstwie.
Za dawnym dziejopisem Janem D³ugoszem uwa¿a Adam Bujak Kraków za ca³ej Polski ozdobê, za warown± ostojê i macierz wszystkich Polaków. Za ¶w. Janem Paw³em II za¶ chodzi po wawelskiej katedrze jak po sanktuarium i skarbcu polskiej, ju¿ 12-wiekowej historii. Od Wawelu wiêc zaczyna siê ta wspania³a fotograficzna opowie¶æ, do której piêknym wstêpem jest kapitalnie napisany esej historyczki Joanny Wieliczki-Szarkowej, autorki równie¿ pe³nej podziwu dla królewskiego miasta.
Z Wawelu udajemy siê nastêpnie na spacer po mie¶cie ¶ladami polskich królów, niez³omnych bohaterów, ¶wiêtych, a tak¿e artystów, którzy pozostawili po sobie w Krakowie niezatarte piêtno i trwa³y dorobek. D³u¿ej zatrzymujemy siê na Rynku G³ównym, by przyjrzeæ siê tamtejszym zabytkom, w tym ¶wi±tyniom. Potem odwiedzamy ko¶cio³y i sanktuaria w innych czê¶ciach miasta, uniwersytet, nekropolie, podziwiamy pozosta³o¶ci murów obronnych i niespiesznie chodzimy po Plantach. Choæ ca³y album obfituje w piêkne fotografie, szczególnie niezwyk³e ujêcia zrobione o ró¿nych porach dnia i roku odnale¼æ mo¿emy w rozdziale zatytu³owanym „Fantazje”. ¯eby przekonaæ siê, jak ¿ywa jest w Krakowie tradycja, obserwujemy tak¿e kultywowane w mie¶cie zwyczaje i obchody ¶wi±t. Nie pomijamy przy tym interesuj±cych i inspiruj±cych aspektów nowoczesno¶ci w pradawnym grodzie Kraka, które równie¿ znajduj± siê w orbicie zainteresowañ mistrza Adama Bujaka. Ten album jest wspania³ym wizerunkiem tego miasta-¶wiadka potêgi Rzeczypospolitej.
Przepiêkna ksi±¿ka, idealnie nadaj±ca siê na elegancki prezent.
(red)
Adam Bujak, Joanna Wieliczka - Szarkowa, Kraków. Kultura i naród, Wydawnictwo Bia³y Kruk, Kraków 2025, stron 336.
Trwaj± prace przy remoncie Pomnika Lotników Polskich. Modernizacja obejmie elementy ca³ego pomnika, z zachowaniem jego rozmiaru i kszta³tu. Wyremontowana zostanie tak¿e nawierzchnia wokó³ postumentu oraz schody, celem poprawienia dostêpno¶ci terenu dla osób z niepe³nosprawno¶ciami.
Pomnik zostanie mechanicznie oczyszczony z rdzy, osadów i zabezpieczony przed dalsz± korozj±. Dziêki przebudowie schodów, powstanie nowy podjazd dla osób z niepe³nosprawno¶ciami. Ca³o¶æ prac odbêdzie siê przy zachowaniu walorów architektonicznych pomnika, który jest ulokowany w zabytkowej przestrzeni – reliktowo zachowanego fortu Twierdzy Kraków. Nad przebiegiem remontu czuwa Zarz±d Zieleni Miejskiej.
Pomnik „Ku Czci Lotników Polskich poleg³ych na wszystkich frontach II wojny ¶wiatowej” to dzie³o Bronis³awa Chromego, które ods³oniêto w 1989 r. – w pó³nocnej czê¶ci parku w Czy¿ynach.
(f)
Ju¿ po raz czwarty zapraszamy Was na spotkanie z tradycj±, natur± i kultur± s³owiañsk±. „Strawa pod Kopcem Wandy – przywitanie lata 2025” to wyj±tkowe plenerowe wydarzenie inspirowane pradawn± Noc± Kupa³y, podczas którego symbolicznie powitamy lato u stóp legendarnego Kopca Wandy.
Tegoroczna edycja inspirowana jest wierzeniami, mitami i rytua³ami ochronnymi S³owian. Choæ dawni S³owianie nie pozostawili pisemnych ¼róde³ dotycz±cych symboliki obrz±dków, ich znaczenie przetrwa³o w kulturze ludowej, sztuce oraz wspó³czesnych interpretacjach. Wydarzenie pod Kopcem Wandy jest równie¿ pomys³em na reinterpretacjê s³owiañskiego dziedzictwa. Podczas tej najkrótszej nocy przeniesiemy siê w czasie do ¶wiata naszych przodków – ¿ycia zgodnego z cyklem pór roku, w bliskim kontakcie z ¿ywio³ami i dawnymi obrzêdami. Wszystkie zaaran¿owane dla Was aktywno¶ci maj± na celu niespieszny w nich udzia³, pe³en beztroski i rado¶ci z nadchodz±cego lata.
Wydarzenie rozpocznie siê 22 czerwca o godzinie 18:00 prelekcj± (t³umaczon± na Polski Jêzyk Migowy) i warsztatami archeologicznymi „Czy przedmioty k³ami±, czyli jak (nie)czytaæ historii zapisanej w obiektach”. Równolegle, w godzinach 18:00–21:00, odbêd± siê warsztaty plecenia wianków. W tym samym czasie dzia³aæ bêdzie „Sza³as Malucha” – przestrzeñ twórcza dla dzieci, w której najm³odsi bêd± komponowaæ naturalne amulety oraz muzykowaæ na trawie.
Miêdzy 18:00 a 20:00 ¯ywa Pracownia zaprasza Was na warsztaty „S³omiany zapa³”, podczas których bêdzie mo¿na nauczyæ siê wyplataæ ze s³omy zabawki i amulety – kozio³ki, ptaszki i ludziki – na wzór dawnych s³owiañskich i skandynawskich tradycji. Równolegle odbêdzie siê tak¿e instalacja „Hafty na drzewach” – wspólne haftowanie wzorów inspirowanych gorsetami krakowskimi na tkaninie rozpiêtej miêdzy drzewami. O godzinie 18:30 rozpocznie siê spotkanie „Zaklête Ziele” – opowie¶æ o magicznych w³a¶ciwo¶ciach zió³ zbieranych w czasie letniego przesilenia. O ich dawnych zastosowaniach ochronnych, leczniczych i rytualnych opowie Wilczy Las.
Przez ca³y wieczór bêdzie mo¿na równie¿ podziwiaæ pokazy rekonstrukcyjne Grupy Dziejawa, która przeniesie Was do ¶wiata dawnych wierzeñ i wczesno¶redniowiecznej codzienno¶ci. Na uczestników i uczestniczki czekaj± stanowiska z replikami przedmiotów z wczesnego ¶redniowiecza, pokaz krzesania ognia, warsztat tkacki, opowie¶ci i zagadki s³owiañskie, przymierzanie strojów i prezentacja dawnych obrz±dków. O godzinie 19:00 odbêdzie siê widowiskowa wró¿ba konna wed³ug kronikarza Thietmara z Merseburga – ten punkt programu równie¿ bêdzie t³umaczony na Polski Jêzyk Migowy.
Muzyczn± czê¶æ wieczoru rozpocznie koncert Orkiestry Czarne Pióra – piêcioosobowej formacji inspirowanej muzyk± tradycyjn±. Us³yszymy pie¶ni sobótkowe, ludow± lirykê mi³osn± oraz ¿yw± muzykê taneczn±. Na zakoñczenie wyst±pi dla Was kobieca grupa ¶piewacza CHMARA, prowadzona przez Aleksandrê Zaw³ock±. Zespó³ zabierze publiczno¶æ w muzyczn± podró¿ przez dawne pie¶ni, tradycyjne harmonie i osobiste opowie¶ci zaklête w polifonicznych kompozycjach.
Na wszystkie atrakcje wstêp wolny. Na warsztaty wicia wianków s³owiañskich obowi±zuj± wcze¶niejsze zapisy.
Pomys³odawc± wydarzenia plenerowego „Strawa pod Kopcem” jest Fundacja EcoTravel. Od 2022 roku wspó³organizatorem wydarzenia jest O¶rodek Kultury Norwida. Dofinansowano ze ¶rodków Rady Dzielnicy XVIII Nowa Huta. Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Ma³opolskiego.
Kontakt do koordynatorki: Urszula T³omak, u.tlomak@okn.edu.pl.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
