Awans spo³eczny budowniczych Nowej Huty – blaski i cienie
Przybywa publikacji i prac naukowych dotycz±cych Nowej Huty. Niedawno anonsowali¶my listopadowy numer „Krakowa”, w du¿ej czê¶ci po¶wiêconego najm³odszej dzielnicy naszego miasta. Z kolei na pocz±tku grudnia br. ukaza³a siê publikacja Instytutu Pamiêci Narodowej pt. „Dla w³adzy. Obok w³adzy. Przeciw w³adzy. Postawy robotników wielkich o¶rodków przemys³owych w PRL”. Ksi±¿ka stanowi pok³osie konferencji naukowej, która – pod takim samym tytu³em – odby³a siê 17 listopada 2004 roku w Katowicach z inicjatywy tamtejszego Oddzia³u IPN.
Dlaczego ksi±¿kê tê wspominamy w nowohuckim kontek¶cie? Otó¿ znajduje siê w niej obszerny artyku³ Jana Franczyka „Awans spo³eczny budowniczych Nowej Huty – blaski i cienie”. Opieraj±c siê na bogatym materiale archiwalnym, red. Franczyk podejmuje w nim dyskutowany od dawna problem tzw. awansu spo³ecznego ludzi, którzy przybyli na najwiêksz± budowê Planu 6-letniego. W swojej analizie odchodzi od utartych stereotypów. Zarówno tych, których ¼ród³em by³y w³adze komunistyczne, jak i tych, które powstawa³y w ¶rodowiskach antykomunistycznych. Twierdzi, ¿e skomplikowane procesy awansu cywilizacyjnego mia³y zarówno swoje pozytywne jak i negatywne strony. Redaktor naukowy tomu, Jaros³aw Neja, przypominaj±c katowick± sesjê naukow±, we wstêpie do ksi±¿ki napisa³: „Czê¶æ druga sesji dotyczy³a pozytywnych i negatywnych aspektów awansu spo³ecznego robotników wielkoprzemys³owych. Dr Jan L. Franczyk przedstawi³ te zjawiska na przyk³adzie Nowej Huty – modelowego w zamierzeniach w³adz socjalistycznego o¶rodka industrialnego i miasta „nowej klasy robotniczej”. Podkre¶li³, ¿e dla m³odych ludzi pochodz±cych z ubogich wiosek i ma³ych miast przyjazd na budowê kombinatu metalurgicznego i powstaj±cego wraz z nim o¶rodka miejskiego wi±za³ siê z rzeczywistym awansem cywilizacyjnym (mo¿liwo¶æ zdobycia pracy, wykszta³cenia, mieszkania). Jednocze¶nie jednak wyrwanie ich z dotychczasowych ¶rodowisk rodzi³o powa¿ne problemy, których w³adze nie potrafi³y rozwi±zaæ. Mno¿y³y siê patologie, nastêpowa³ proces dezintegracji i atomizacji m³odej spo³eczno¶ci. Zjawiska te mog³y zostaæ zahamowane m. in. dziêki rozwijaniu spontanicznych i niezorganizowanych form kontaktu spo³ecznego. W³adze jednak preferowa³y dzia³ania animowane, w pe³ni kontrolowane przez partiê i jej m³odzie¿owe przybudówki, nie daj±c przyzwolenia na niezale¿ne inicjatywy oddolne. Ostatecznie instytucj±, która zintegrowa³a nowohuck± spo³eczno¶æ, okaza³ siê zwalczany przez komunistów Ko¶ció³ katolicki”.
Ksi±¿kê, która ukaza³a siê w serii „Konferencje IPN” mo¿na kupiæ w ksiêgarniach naukowych.
(z)
Ostatni numer tegorocznego „Lodo³amacza” jest ju¿ dostêpny w wielu nowohuckich placówkach samorz±dowych, kulturalnych, gastronomicznych i handlowych. To numer podsumowuj±cy mijaj±cy rok oraz wydarzenia, jakie mia³y miejsce w przestrzeniach Nowej Huty.W „Lodo³amaczu” sporo miejsca po¶wiêcono temu, co w grudniu dzieje siê w £a¼ni Nowej, która pierwszy rok swej dzia³alno¶ci wieñczy Festiwalem Genius Loci. To ju¿ czwarta edycja tego przedsiêwziêcia artystycznego, a druga odbywaj±ca siê w Nowej Hucie! Swoimi my¶lami o zesz³ych i tegorocznych przedsiêwziêciach Geniusa dzieli siê z czytelnikami Rafa³ Romanowski, dziennikarz „Gazety Wyborczej”, za¶ o poszczególnych projektach opowiada Bartosz Szyd³owski – „g³ównodowodz±cy” £a¼ni i udziela odpowiedzi na frapuj±ce pytanie: „dlaczego w³a¶nie Legnica?” (to w³a¶nie Teatr im H. Modrzejewskiej z Legnicy jest bohaterem grudniowego Genius Loci na os Szkolnym). Przy okazji Jacek G³omb, dyrektor legnickiego teatru w rozmowie z Monik± Hyl± wyja¶nia, co stanowi przes³anie prowadzonego przez niego teatru.
Dziêki lekturze grudniowego numeru „Lodo³amacza” mniej tajemnicze staj± siê równie¿ przysz³oroczne wydarzenia, które £a¼nia inauguruje: „Kombinat” i „Zgniatacz d¼wiêku”, za¶ m³odzi nowohucianie sugeruj±, jakie d¼wiêki Zgniatacza powinny pojawiæ siê w £a¼ni Nowej. Z kolei Pawe³ Kamza wyja¶nia, dlaczego i po co przyjecha³ do Nowej Huty i zapowiada swój przysz³oroczny projekt: „35mm”.
Kolejne teatralne wie¶ci przybywaj± tym razem z obchodz±cego swoje 50-lecie Teatru Ludowego od Jerzego Stuhra, który na deskach tamtejszego teatru wyre¿yserowa³ „Ryszarda III”, a ankiecie nowohuckiej poddaje siê tym razem Adam Ma³czyk – kabareciarz Formacji Chatelet.
(f)
W najbli¿sz± sobotê Teatr Ludowy w Nowej Hucie ¶wiêtowa³ bêdzie 50-lecie swojego istnienia. Teatr zainaugurowa³ swoj± dzia³alno¶æ 3 grudnia 1955 roku premier± „Krakowiaków i górali” Wojciecha Bogus³awskiego w inscenizacji Leona Schillera.
Od 26 maja 2004 roku w parafii ¶w. Józefa Oblubieñca na os. Kalinowym w Nowej Hucie istnieje kaplica dedykowana ¶w. Joannie Beretta Molla. W zwi±zku z licznymi pro¶bami czcicieli ¶w. Joanny specjalna Eucharystia w ró¿nych intencjach modlitewnych po³±czona z uroczystym b³ogos³awieñstwem dla wszystkich, a zw³aszcza dla narzeczonych, ma³¿eñstw, rodziców spodziewaj±cych siê potomstwa oraz ca³ych rodzin, bêdzie od 6 grudnia b.r. odprawiana w ka¿dy pierwszy wtorek miesi±ca po po³udniu o 18.30. W³a¶nie po tej Mszy ¶wiêtej jest tak¿e okazja do osobistego uczczenia relikwii przez ich uca³owanie.
(g)
31 wydanie Nowohuckiej Kroniki Filmowej po¶wiêcone zostanie próbie wysadzenia pomnika Lenina w Nowej Hucie, które nast±pi³o w nocy z 18 na 19 kwietnia 1979 roku. Wybuch mia³ du¿± si³ê ra¿enia. Uszkodzi³ jednak tylko fragment nogi pos±gu, spowodowa³ te¿ zniszczenie prawie wszystkich szyb okiennych w okolicznych domach. SB przes³ucha³a kilka
tysiêcy osób. Jednym z podejrzanych by³ Tadeusz Winczewski, któremu prokuratura nie postawi³a jednak aktu oskar¿enia. Nazwisko prawdziwego sprawcy by³o ukrywane ze wzglêdu na przyjazd Ojca ¦wiêtego (czerwiec 1979 roku). Chodzi³o o to, aby mieszkañcy Nowej Huty nie wykreowali w tym czasie niewygodnego dla w³adz bohatera. W filmie dokumentalnym Jerzego Ridana i Jerzego Kowani z 1996 r. do pod³o¿enia ³adunków wybuchowych pod pomnikiem przyzna³ siê Andrzej Szewczuwianiec, by³y pracownik HiL,
przywódca strajku w Walcowni Zgniatacz (1988 r). Dzia³acze nowohuckiej Solidarno¶ci pow±tpiewali w prawdziwo¶æ wypowiedzi Szewczuwañca. Niektórzy twierdzili, ¿e by³ oszustem i konfidentem. Je¿eli zatem nie Szewczuwianiec, to kto? Ukrywana przez lata prawda na temat sprawcy próby wysadzenia pomnika Lenina zostanie wyja¶niona w najnowszej Nowohuckiej Kronice Filmowej, która od pi±tku 2 XII do czwartku 8 XII wy¶wietlana bêdzie przed ka¿dym seansem w kinie studyjnym „Sfinks” i powtórzona zostanie w najbli¿szy poniedzia³ek o godz. 8,00 i 17.50 na antenie regionalnej TVP3.
(r)
Od ¶rody w wielu nowohuckich sklepach pojawi³ siê nowy rodzaj chleba. Chleba – powiedzmy sobie szczerze – do¶æ niezwyk³ego. Z dodatkiem skwalenu – fascynuj±cego zwi±zku, zawartego w m±ce i p³atkach z nasion amaranthusa, który wp³ywa m. in. na regulacjê syntezy cholesterolu, usuwanie z organizmu trucizn pochodzenia przemys³owego, a tak¿e który jest nieodzowny w tworzeniu w organizmie m. in. prowitaminy D i kwasów ¿ó³ciowych.
Tym razem Nowohucka Kronika Filmowa go¶ci z wizyt± w domu u Augustyna Mirgi, znanego romskiego muzyka, który by³ jednym z pierwszych mieszkañców Nowej Huty. Z pe³nych pasji wspomnieñ i starych fotografii wy³ania siê przywi±zanie do tego miejsca i mi³o¶æ do muzyki. Nastêpny temat to „Divertimento”, nastrojowa listopadowa impresja z utworem Mozarta w wykonaniu dzieci z Zespo³u Szkó³ Muzycznych im. Mieczys³awa Kar³owicza w tle. A na zakoñczenie feeria ¶wiat³a i koloru, czyli przypomnienie indyjskiego ¶wiêta Divali, które tradycyjnie co roku odbywa siê w Nowohuckim Centrum Kultury.
Do obejrzenia 30 numeru Kroniki zapraszamy do Kina Studyjnego Sfinks (pokazy odbywaj± siê przed ka¿dym seansem) oraz na antenê TVP Kraków w poniedzia³ek 28 XI o godz. 8.00 i 17.50.
(r)
W Nowej Hucie mieszka ok. 2,5 tysi±ca wêdkarzy. Dla nich zalew przy ul. Bulwarowej jest miejscem wa¿nym. Zarówno dla tych, którzy nad zalewem wêdkuj±, jak i dla tych, którzy wêdkuj± gdzie indziej, ale lubi± tutaj przyj¶æ, popatrzeæ na wodê, porozmawiaæ z kolegami. Nad zalew lubi± tak¿e przychodziæ mieszkañcy okolicznych osiedli. By pospacerowaæ – samotnie, albo z psem. W ostatnich tygodniach odebra³em wiele telefonów od wêdkarzy zaniepokojonych planami oczyszczenia i odmulenia zalewu. Najwiêkszy niepokój wzbudza³o to, ¿e nigdzie nie byli w stanie uzyskaæ wiarygodnej informacji. Pozostawa³a wiêc, powtarzana z ust do ust, plotka.
W 29 Nowohuckiej Kronice Filmowej zobaczymy relacjê z uroczysto¶ci pogrzebowych ks. pra³ata Józefa Gorzelanego, który by³ budowniczym ko¶cio³a Arka Pana i wieloletnim proboszczem parafii bieñczyckiej. Realizatorzy Kroniki przedstawi± te¿ ostatnie nagrania filmowe z udzia³em ks. Gorzelanego, który opowiada o budowie Arki i akcji zomowców, którzy w stanie wojennym strzelali do figury Matki Bo¿ej Fatimskiej. Kronikê zakoñczy reporta¿ o mieszkañcu Luboczy, którego mi³o¶ci± jest rodzina i Hutnicza Orkiestra Dêta. Premiera w pi±tek 18 listopada w Kinie Studyjnym „Sfinks”. Serdecznie zapraszamy.
(r)
W poniedzia³ek, 7 listopada 2005 r. zmar³ ks. pra³at Józef Gorzelany, budowniczy Arki Pana, pierwszego ko¶cio³a wybudowanego w Nowej Hucie, twórca pierwszego w Polsce Hospicjum ¶w. £azarza, inicjator kultu Matki Bo¿ej Fatimskiej. Zmar³ w wieku 90 lat. 9 listopada Mszê ¶w. pogrzebow± w Arce Pana odprawi³ ks. abp Stanis³aw Dziwisz, metropolita krakowski. Ks. Józef Gorzelany spocz±³ w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
Ostatni numer tegorocznego „Lodo³amacza” jest ju¿ dostêpny w wielu nowohuckich placówkach samorz±dowych, kulturalnych, gastronomicznych i handlowych. To numer podsumowuj±cy mijaj±cy rok oraz wydarzenia, jakie mia³y miejsce w przestrzeniach Nowej Huty.W „Lodo³amaczu” sporo miejsca po¶wiêcono temu, co w grudniu dzieje siê w £a¼ni Nowej, która pierwszy rok swej dzia³alno¶ci wieñczy Festiwalem Genius Loci. To ju¿ czwarta edycja tego przedsiêwziêcia artystycznego, a druga odbywaj±ca siê w Nowej Hucie! Swoimi my¶lami o zesz³ych i tegorocznych przedsiêwziêciach Geniusa dzieli siê z czytelnikami Rafa³ Romanowski, dziennikarz „Gazety Wyborczej”, za¶ o poszczególnych projektach opowiada Bartosz Szyd³owski – „g³ównodowodz±cy” £a¼ni i udziela odpowiedzi na frapuj±ce pytanie: „dlaczego w³a¶nie Legnica?” (to w³a¶nie Teatr im H. Modrzejewskiej z Legnicy jest bohaterem grudniowego Genius Loci na os Szkolnym). Przy okazji Jacek G³omb, dyrektor legnickiego teatru w rozmowie z Monik± Hyl± wyja¶nia, co stanowi przes³anie prowadzonego przez niego teatru.
