Nadwi¶lañskie tereny obecnej Nowej Huty od tysi±cleci przyci±ga³y ludzi z ró¿nych stron. Wabi³a ich przede wszystkim ¿yzna ziemia, ale tak¿e nas³oneczniona, wysoka terasa Wis³y oraz blisko¶æ mniejszych cieków wodnych m.in. D³ubni. Czynniki te by³y zapewne decyduj±ce równie¿ dla grupy ludzi, którzy ponad 3300 lat temu przywêdrowali tutaj i osiedlili siê.
By³a to ludno¶æ kultury ³u¿yckiej (ok. 1300-400 p.n.e.). Ludzie ci zamieszkuj±cy pierwotnie okolice G³ubczyc na Górnym ¦l±sku, by osi±gn±æ cel wyprawy, pokonali ponad 150 kilometrów wêdruj±c zapewne od 7 do 15 dni. Zmusi³a ich do tego byæ mo¿e ciekawo¶æ ¶wiata lub co bardziej prawdopodobne niewystarczaj±ce ju¿ mo¿liwo¶ci gospodarcze Wy¿yny G³ubczyckiej, by wy¿ywiæ zbyt liczn± spo³eczno¶æ. Niestety nigdy nie dowiemy siê w jakiej liczbie tutaj przybyli, w jakim byli wieku, jakiej p³ci. Archeolodzy przypuszczaj±, ¿e takich fal migracyjnych musia³o byæ co najmniej dwie. Nowi osadnicy zajêli teren, który w tym czasie by³ ju¿ opustosza³y – dzisiejszy Pleszów. Co prawda w okolicy, mieszkali jeszcze tubylcy – ludno¶æ kultury trzcinieckiej, ale jak siê wydaje nie prowadzili ze sob± zbrojnej walki. Tubylcy i przybysze z czasem zasymilowali siê. Ludno¶æ kultury ³u¿yckiej przynios³a ze sob± nowy zestaw naczyñ glinianych, ozdób i narzêdzi br±zowych, ale te¿ nowy sposób traktowania zmar³ych – cia³opalenie. Prócz osady archeolodzy odkryli w Pleszowie te¿ cmentarz licz±cy ponad trzydzie¶ci grobów ze spalonymi na stosie ko¶æmi z³o¿onymi w naczyniach glinianych (urnach) i zakopanych w ziemi. To chyba pierwszy cmentarz cia³opalny w tej czê¶ci Polski. Na ¦l±sku, z którego pochodzili przybysze, ju¿ kilkadziesi±t lat wcze¶niej zmar³ych chowano wed³ug nowego obrz±dku. Szybko te¿ nowy obyczaj zyska³ zwolenników niemal w ca³ej Europie. Cia³opalenie przetrwa³o wieki i dopiero chrze¶cijañstwo przywróci³o na nowo obrz±dek szkieletowy.
Kultura ³u¿ycka to bodaj¿e najbardziej znana i rozpoznawalna nazwa pradziejowej grupy ludzi, która przez prawie tysi±c lat zajmowa³a znaczne obszary. Maksymalny zasiêg zajêtych przez nich obszarów obejmowa³ dorzecze Wis³y i Odry, pó³nocne Czechy, Saksoniê, £u¿yce i Brandenburgiê. Ludzi zamieszkuj±cych tak rozleg³y teren ³±czy³ m.in. obrz±dek pogrzebowy przede wszystkim w postaci p³askich cia³opalnych grobów popielnicowych, gospodarka rolniczo-hodowlana, budownictwo drewniane, struktury osadnicze, ceramika (technologia jej wykonania i ornamentyka) oraz styl w jakim zosta³y wykonane niektóre wyroby br±zowe. Oprócz cech wspólnych wystêpowa³y te¿ regionalne ró¿nice przejawiaj±ce siê w odmiennych formach naczyñ, czy szczegó³ach obrzêdu grzebalnego.
Na terenie dzisiejszych – C³a, Wyci±¿a, wspomnianego wcze¶niej Pleszowa, Mogi³y – funkcjonowa³y prahistoryczne, „³u¿yckie” wsie. W trakcie badañ wykopaliskowych archeolodzy odkryli tam liczne przedmioty wytworzone przez „³u¿yczan”. By³y to g³ównie naczynia gliniane jak: wazy, amfory, misy, dzbany, garnki, placki (talerze). W¶ród przedmiotów br±zowych dominowa³y – szpile (spina³y szaty), drobne ozdoby, ale te¿ siekierki i sierpy. Przedmioty metalowe by³y zapewne w czê¶ci importowane, a czê¶ciowo wytwarzane przez miejscowych rzemie¶lników. ¦wiadcz± o tym odkryte kamienne formy odlewnicze, dysze gliniane do miechów, a tak¿e surowiec br±zowy. Ludno¶æ kultury ³u¿yckiej mieszka³a w domach o naziemnej konstrukcji s³upowej lub zrêbowej oraz w pó³ziemiankach. Czasem pó³ziemianka posiada³a palenisko, czasem piwniczkê. Znaleziska nasion potwierdzaj± uprawê zbó¿ m.in.: jêczmienia, pszenicy p³askurki, orkiszu, prosa, a tak¿e lnu, grochu, soczewicy. Szcz±tki kostne znajdowane w jamach odpadkowych dowodz± hodowli, g³ównie byd³a i ¶wiñ, ale te¿ owiec i kóz. Du¿a ilo¶æ odkrytych w czasie wykopalisk tzw. brykieta¿y (glinianych naczyñ do warzenia soli) dajê skalê eksploatacji solanek, które znajdowa³y siê po drugiej stronie Wis³y, w okolicach dzisiejszego Bie¿anowa i Wieliczki. W¶ród przedmiotów wytworzonych przez ludno¶æ kultury ³u¿yckiej znaleziono te¿ naczynia, które pochodz± z terenów zakarpackich. Szczytowy rozwój kultury ³u¿yckiej przypad³ na VIII i VII w p.n.e. Sprzyjaj±cy wtedy klimat – umiarkowanie ciep³y i wilgotny – przyczyni³ siê do wzrostu liczebno¶ci ludno¶ci, a co za tym idzie i osiedli. Jednak ju¿ ok. VI w. p.n.e. osadnictwo kultury ³u¿yckiej pod Krakowem staje siê mniej intensywne. Zanikaj± osady u¿ytkowne przez kulturê ³u¿yck± pod Krakowem. Po kilkuset latach upad³a kolejna ¶rodkowoeuropejska cywilizacja.
Irena Wójcik
Fot. Janusz Bober
Naczynia kultury ³u¿yckiej z Pleszowa.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
