Przed nami Wigilia ¦wi±t Bo¿ego Narodzenia. A w ten wigilijny wieczór trudno wyobraziæ sobie tradycyjn± wieczerzê bez karpia. I w³a¶nie dlatego postanowi³em dzisiaj napisaæ trochê ciekawostek o rybie, która od kilkuset lat go¶ci na naszych polskich sto³ach.
Ze centrum powstania karpia, jako gatunku, w sensie ewolucyjnym, uwa¿ana jest wschodnia Anatolia i okolice Morza Kaspijskiego. Mia³o to miejsce na prze³omie trzeciorzêdu i czwartorzêdu. Patrz±c od strony ewolucji, mo¿na powiedzieæ, ¿e karp jest stosunkowo m³odym gatunkiem w¶ród ryb, gdy¿ powsta³ zaledwie oko³o… miliona lat temu.
Za pierwotn± formê karpia hodowlanego – takiego, jakiego znamy do dzisiaj i który l±duje na naszych sto³ach – uwa¿a siê dzikiego karpia rzecznego z Dunaju, czyli sazana dunajskiego. Udomowiona forma tego gatunku, czyli karp hodowlany powsta³ w wyniku mutacji okrywy ³uskowej z dzikich karpi rzecznych.
Istnia³y dwa o¶rodki udomowienia dzikich karpi – chiñski i europejski. W o¶rodku chiñskim proces udomowienia rozpocz±³ siê oko³o 500 lat przed nasz± er±, czyli du¿o wcze¶nie ni¿ w Europie. Pierwsze zapisy dotycz±ce udomowienia karpia na naszym kontynencie pochodz± z I wieku naszej ery od Pliniusza Starszego, który wymienia niejakiego Sergiusa, pierwszego za³o¿yciela stawów rybnych w staro¿ytnym Rzymie. Hodowanie karpia na wiêksz± skalê rozpoczê³o siê jednak pó¼niej, bo dopiero w IV wieku, w dorzeczu Dunaju.
W Polsce najstarsze ¶lady hodowli stawowych znajduj± siê na po³udniu kraju, w górnych dorzeczach Wis³y i Odry i pochodz± z XI wieku. W XII stuleciu istnia³y ju¿ wielkie stawy karpiowe w okolicy Milicza i ko³o O¶wiêcimia, ale tak¿e w okolicach £owicza.
Do rozwoju hodowli karpia najbardziej przyczyni³y siê istniej±ce i nowo powstaj±ce klasztory. Klasztory mia³y kontakt z innymi krajami, co umo¿liwia³o wymianê do¶wiadczeñ zwi±zanych z hodowl± karpi.
Rozkwit gospodarki stawowej w Polsce przypada na wiek XVI i XVII, gdy zastosowano wychów materia³u zarybieniowego w odrêbnych, mniejszych stawach, a rybê tzw. towarow± chowano w stawach du¿ych, nie od³awiaj±c jej przez 2 lub 3 lata. Prawdziwej rewolucji w hodowli karpia dokona³ ok 1870 roku ¶l±ski hodowca Tomasz Dubiasz, który wprowadzi³ podzia³ stawów na kategorie w zale¿no¶ci od wieku ryb i potrzeb hodowlanych. Doprowadzi³ on skrócenia cyklu produkcji karpia towarowego z 4-5 lat do 3, a nawet 2 lat. Jego metoda hodowli nazwana zosta³a metod± galicyjsk±, któr± szybko przejêli Niemcy, Czesi i Wêgrzy.
W hodowli karpia swoje zas³ugi maj± tak¿e mogilscy cystersi, którzy nieopodal swojego klasztoru prowadzili stawy hodowlane z karpiami. To dziêki nim przetrwa³o do dzisiaj okre¶lenie terenów Klubu Sportowego „Hutnik”: „Suche Stawy”. Bo dzisiaj „mokrych” stawów tam ju¿ oczywi¶cie nie ma.
Jakub Kleñ
· Napisane przez Administrator
dnia December 21 2024
21 czytañ ·
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
