Polacy w ci±gu minionych dwóch stuleci zmagali siê z bezwzglêdnie egzekwowan± antynarodow±, ale te¿ antyreligijn± cenzur± stosowan± wobec nas przez obcych (zaborców, komunistów). Niewiele jednak powsta³o na ten temat ksi±¿ek, a to jest pierwsze ca³o¶ciowe opracowanie. Czy¿by sam temat cenzury by³ zawsze niewygodny i cenzurowany? – pyta autor niniejszej ksi±¿ki, Jakub Maciejewski. Ten ceniony publicysta i historyk m³odego pokolenia z niema³ym temperamentem kre¶li dzieje cenzury od jej zarania, nie tylko w Polsce. Siêga nawet do staro¿ytno¶ci, nastêpnie obala parê mitów zwi±zanych ze ¶redniowieczem lub renesansem, t³umaczy ró¿nicê pomiêdzy cenzur± ko¶cieln± a ¶wieck±. ¦ledz±c tekst ksi±¿ki, zauwa¿amy, i¿ rozwój publikatorów od XIX wieku wi±za³ siê jakby „automatycznie” z rozwojem i udoskonalaniem cenzury. Rzecz jasna autor najwiêcej miejsca po¶wiêca swojemu krajowi.
Przywo³uje liczne, przewa¿nie bulwersuj±ce przyk³ady stosowania cenzury. Pokazuje, na czyjej s³u¿bie ona sta³a i stoi. Daje do r±k czytelnika swoisty klucz do rozumienia jej wspó³czesnych narzêdzi i metod dzia³ania na niespotykan± dot±d skalê – poprzez proste stosowanie algorytmów w mediach spo³eczno¶ciowych. Autor zastanawia siê przy okazji nad problemem, gdzie przebiega granica pomiêdzy swobod± wypowiedzi a jej anarchi±, pomiêdzy wolno¶ci± s³owa a jej nadu¿ywaniem, pomiêdzy ubogacaniem debaty publicznej a jej zuba¿aniem czy wrêcz prymitywizacj±.
„Czytelnik zmierzy siê z faktami i konkretami – pisze Jakub Maciejewski – ale na poszczególne dramaty dokonamy wspólnego i pog³êbionego spojrzenia niczym przez szk³o powiêkszaj±ce. Wszystko po to, by ukazaæ cenzurê w ca³ej jej ‘okaza³o¶ci’ – ³±cznie z upokarzaniem autora, czytelnika, a wreszcie samego cenzora”.
S³usznie zauwa¿a Maciejewski, ¿e cenzor dalece ingeruj±cy w tre¶æ utworu staje siê jego fa³szywym wspó³autorem, odbiegaj±c w swych pomys³ach i rozwi±zaniach od orygina³u. Ten problem nie znikn±³, w formie mniej lub bardziej ukrytej istnieje po dzi¶ dzieñ. „Historia cenzury” Jakuba Maciejewskiego, któr± ¶wietnie siê czyta, dostarcza wiele materia³u do refleksji poprzez porównanie tego, co by³o dawniej, z tym, co dzieje siê obecnie. Sk³ania te¿ do zerwania z bezkrytycznym przyjmowaniem tre¶ci pojawiaj±cych siê szczególnie w mediach elektronicznych.
Jakub Maciejewski, Historia cenzury. Od staro¿ytno¶ci do XXI wieku, Wydawnictwo Bia³y Kruk, Kraków 2024, stron 304.
(red)
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
