W ostatnich dniach do r±k czytelników trafi³a ksi±¿ka Wojciecha Paduchowskiego „Kar³y pod krzy¿em. Nowohucki Kwiecieñ `60”. To najbardziej obszerne i znakomicie udokumentowane opracowanie po¶wiêcone nowohuckim wydarzeniom z kwietnia 1960 roku, znanym jako walka o krzy¿ w Nowej Hucie.
Autor we wstêpie do swojej ksi±¿ki napisa³, ¿e jego praca „stanowi opis wydarzeñ zwi±zanych z obron± nowohuckiego krzy¿a i wybuchem zamieszek ulicznych na tym tle, a tak¿e refleksje nad nimi. W ich centrum znajduje siê krzy¿, który bêdzie punktem odniesienia dla naszych rozwa¿añ. Choæ nie jest to ksi±¿ka religijna, lecz historyczna, tonie sposób pomin±æ w niej tak wa¿nego aspektu, jakim jest religijno¶æ cz³owieka czy spo³eczno¶ci, w tym przypadku – nowohuckiej. Opis i analizê zaprezentowano na podstawie historycznych badañ socjologicznych oraz w³asnych poszukiwañ ¼ród³owych.
Nowa Huta stanowi³a – i nadal stanowi – niezwyk³e laboratorium, fenomen, idealnie poddaj±cy siê badaniom z ró¿nych zakresów nauk, poczynaj±c od historii, kulturoznawstwa, antropologii kultury, demografii i socjologii,a koñcz±c na urbanistyce i architekturze. Autor niniejszej pracy czerpa³ twórczo z dorobku wszystkich, którzy wcze¶niej zajmowali siê tym fenomenem”.
Wojciech Paduchowski jest doktorem nauk humanistycznych, pracownikiem Biura Badañ Historycznych Oddzia³u IPN w Krakowie. W swojej, licz±cej 576 stron monografii, przybli¿y³ kontekst historyczny wydarzeñ nowohuckich w poszczególnych rozdzia³ach opisuj±c rz±dy W³adys³awa Gomu³ki i relacje miêdzy jego ekip± a Ko¶cio³em. Dokona³ charakterystyki spo³eczeñstwa Nowej Huty – z uwzglêdnieniem nowohuckiej rodziny i jej religijno¶ci, przedstawi³ starania o budowê ko¶cio³a w latach 19560-1960, a tak¿e dzia³alno¶æ Komitetu Budowy Ko¶cio³a przy parafii Nowa Huta – Bieñczyce. Kolejne rozdzia³y zosta³y po¶wiêcone przygotowaniom w³adz do operacji usuniêcia krzy¿a, jego obronie i walkom ulicznym, jakie wówczas mia³y miejsce. Wa¿n± czê¶ci± pracy, opart± na materia³ach ¼ród³owych, jest opis konsekwencji walk, przedstawienie bohaterów i ¶wiadków tamtych wydarzeñ, charakterystyka represji jakie dotknê³y mieszkañców, w tym opis nowohuckich procesów s±dowych. Dla badaczy dziejów Nowej Huty szczególnie interesuj±ce s± materia³y, które wcze¶niej nie by³y znane. Dziêki kwerendzie m.in. w archiwum Instytutu Pamiêci Narodowej, w dwóch kolejnych rozdzia³ach Autor zaprezentowa³ wyroki jakie zapad³y w nowohuckich procesach oraz nazwiska adwokatów broni±cych oskar¿onych mieszkañców w tych procesach. Niew±tpliwym i dodatkowym walorem pracy Wojciecha Paduchowskiego jest bogaty materia³ archiwalnych fotografii z omawianego okresu, a w¶ród tak¿e zdjêæ wcze¶niej nieznanych.
„Kar³y pod krzy¿em. Nowohucki Kwiecieñ `60”, to ksi±¿ka niezwykle wa¿na zarówno dla wszystkich historyków zajmuj±cych siê histori± najnowsz±, czy histori± Ko¶cio³a, ale tak¿e dla wszystkich zainteresowanych histori± Nowej Huty.
Na koniec (pod±¿aj±c za Autorem) wypada wyja¶niæ Czytelnikowi, sk±d wzi±³ siê tytu³ ksi±¿ki. Otó¿, jak wyja¶nia Wojciech Paduchowski, „Kar³y” to kryptonim specjalnej sprawy operacyjnej za³o¿onej przez komórkê S³u¿by Bezpieczeñstwa w Nowej Hucie. W jej ramach funkcjonariusze mieli za zadanie rozpoznaæ organizatorów zaj¶æ nowohuckich i sprawiæ, aby stanêli przez obliczem „socjalistycznego wymiaru sprawiedliwo¶ci”. Oczywi¶cie samo okre¶lenie u¿yte przez SB mia³o charakter prze¶miewczo-pogardliwy.
Publikacjê zamyka Aneks zawieraj±cy dwadzie¶cia wybranych dokumentów ¼ród³owych dotycz±cych sprawy nowohuckiego krzy¿a.
(f)
Wojciech Paduchowski, Kar³y pod krzy¿em. Nowohucki Kwiecieñ `60, IPN. Komisja ¦cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Kraków 2021, stron 576.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
