Nosi³em to w sobie i trafi³a siê okazja…
Od czerwca do sierpnia 2020 Krzysztof Ridan – dokumentalista, d¼wiêkowiec (prywatnie syn zmar³ego w 2016 re¿ysera, scenarzysty Jerzego Ridana) realizuje projekt „Amatorski Klub Filmowy Nowa Huta – historia i dorobek artystyczny”. W ramach stypendium powsta³y strona po¶wiêcona AKF NH, oraz fanpage na Facebooku. Regularnie odbywaj± siê tam premiery filmów zrealizowanych przez cz³onków Amatorskiego Klubu Filmowego Nowa Huta. Projekt realizowany jest w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – „Kultura w sieci”.
- Powiedz szczerze czy to by³o tak, ¿e us³ysza³e¶ o programie stypendialnym i zacz±³e¶ siê zastanawiaæ, co móg³bym zrobiæ by z niego skorzystaæ?
- Nie, choæ nie ukrywam, ¿e czasem to tak dzia³a. Zw³aszcza je¶li jeste¶ wolnym strzelcem. Kiedy Ministerstwo og³asza jakie¶ programy to zastawiasz siê co móg³by¶ w ramach tego programu zrobiæ. Tu by³o jednak inaczej, pomys³ na to by zaj±æ siê tematem Amatorskiego Klubu Filmowego nosi³em w sobie od dawna. Z ponad 200 filmów które tu powsta³y zaledwie kilka mo¿na na chwilê obecn± zobaczyæ w sieci, a przecie¿ tam ( zw³aszcza ostatnio w dobie coronawirusa) przenios³o siê ¿ycie kulturalne. Od lat my¶la³em o przeniesieniu ocala³ego dobytku AKF do sieci. – mówi Krzysztof i dodaje, ¿e to dla niego projekt bardzo osobisty.
To moja historia… czyli o panience z okienka, pawlaczu na dzia³ce i niespodziance Z Amatorskim Klubem Filmowym Nowa Huta wi±¿e siê historia mojej rodziny – wyznaje Krzysztof. I opowiada o tym, ¿e kiedy jego Tato Jerzy Ridan przyjecha³ w 1962 roku z Bydgoszczy do Nowej Huty to pozna³ ludzi, którzy opowiedzieli mu o Klubie. By³ to dla Jerzego Ridana taki punkt zaczepienia, pierwsze znajomo¶ci z filmowcami i próba nauczenia siê czego¶ co mia³o staæ siê jego sposobem na ¿ycie. Wcze¶niej zajmowa³ siê fotografi±. To tu wzi±³ do rêki po raz pierwszy kamerê i postanowi³ zrobiæ swój pierwszy film. To mia³a byæ prosta historia – o dziewczynie, która idzie nawet nie przez Now± Hutê tylko przez krakowskie planty. -Tato umówi³ siê w pewn± dziewczyn± – w miêdzyczasie pozna³ Halinê, moj± mamê. Ale to nie j± zaprosi³ do wspó³udzia³u w zdjêciach – tylko inn± dziewczynê, która ( z nieznanych nam powodów) nie przysz³a - przypomnia³ sobie wtedy o tej Halinie. Nawet nie wiedzia³ gdzie ona dok³adnie mieszka, ale wiedzia³ mniej wiêcej który blok. Wiêc stan±³ pod oknami i wo³a³. Halina wygl±dnê³a i dogadali siê… zosta³a bohaterk± filmu, potem zostali par±, potem ma³¿eñstwem. – opowiada Krzysztof. Trudno siê zatem dziwiæ, ¿e do Amatorskiego Klubu Filmowego Nowa Huta ma bardzo osobisty stosunek. Zreszt± w pó¼niejszym czasie sam by³ z Klubem zwi±zany. – Klub dzia³a³ do 1992 roku, ja siê w tym czasie ju¿ trochê filmem interesowa³em, chodzi³em tam na ró¿ne pokazy, chocia¿ sam w ramach Klubu ¿adnego filmu nie zrobi³em – opowiada. Dodaje równie¿, ¿e na potrzeby Nowohuckiej Kroniki Filmowej nie raz siêgali z Tat± ( Jerzym Ridanem) do historii klubu czy te¿ materia³ów realizowanych przez jego cz³onków. Przyznaje jednak, ze równie¿ dla niego Amatorski Klub Filmowy Nowa Huta pozostaje wci±¿ nie do koñca odkryty a projekt „Amatorski Klub Filmowy Nowa Huta – historia i dorobek artystyczny” pozwala odkrywaæ nieodkryte…- Ca³kiem niedawno na naszej rodzinnej dzia³ce w pawlaczu znalaz³em jeszcze kilka ta¶m filmowych. A teraz przy okazji projektu mieli¶my z Mam± bardzo mi³± niespodziankê. Zalaz³em film „ Przygoda w Pary¿u”, zrealizowany przez mojego Tatê. Jest równie¿ ¶cie¿ka d¼wiêkowa do tego filmu na pocz±tku której Tato mówi „¶cie¿ka d¼wiêkowa do filmu przygoda w Pary¿u, 3,2,1 start”. Nie mieli¶my pojêcia o tym filmie – opowiada.
Agent John, chatka w ob³okach i piaskarka…czyli dla ka¿dego co¶
- Z klubem jest tak, ¿e tam powsta³o ponad 200 filmów, cz³onkami tego klubu by³y bardzo ró¿ne osoby przedstawiciele ró¿nych zawodów, ¶rodowisk – byli hutnicy czynni zawodowo, byli studenci, arty¶ci malarze by³ równie¿ np. Stanis³aw Jakubczyk, artysta malarz, który zajmowa³ siê równie¿ renowacj± ko¶cio³ów. Dlatego to s± bardzo ró¿ne filmy! – opowiada Krzysztof. Wiele z tych filmów zosta³o nagrodzonych. Przez klub przewinê³y siê osoby, które przesz³y potem do historii kina. W tym klubie zaczyna³ chocia¿by Krzysztof Zanussi. Jeden z jego filmów o amerykañskim agencie „ Recepta dla Johna”, opowiada historiê agenta, który przyjecha³ z Ameryki do Polski – ¿eby rozpracowaæ polsk± m³odzie¿. Czy mu siê uda³o? Jak koñczy siê ta historia – nie zdradzimy, zajrzyjcie na stronê www.akfnowahuta.pl i sprawd¼cie sami. Jak ju¿ tam zajrzycie obejrzyjcie pozosta³e filmy, s± ró¿norodne. Jest chocia¿by film „Chatka w ob³okach”, którym Stanis³aw Jakubczyk opowiada niezwyk³± historiê o s³awnym schronisku na Wetlinie w Bieszczadach. Co ciekawe film powstawa³ przez 17 lat. Jest te¿ film „Rzeka” - o Wi¶le i o pracuj±cych na niej piaskarkach. Na stronie oprócz dzie³ cz³onków Klubu obejrzeæ mo¿na równie¿, zmontowany przez Krzysztofa Ridana, 9 minutowy film dokumentalny, na którym Artur Janicki (jeden z pierwszych cz³onków AKF Nowa Huta) opowiada o pocz±tkach Klubu.
Smaczki dotkniête zêbem czasu…
- Trzeba pamiêtaæ, ¿e te filmy powstawa³y na ta¶mie filmowej. A ta niestety w wielu przypadkach uleg³a uszkodzeniu - opowiada Krzysiek. Dzi¶ ju¿ prawie nikt nie u¿ywa ta¶my filmowej wszystko rejestrowane jest w formie cyfrowej. Trudno jest dzisiaj znale¼æ sprawny projektor, jak równie¿ zdobyæ potrzebne do naprawy ta¶my filmowej akcesoria – jak chocia¿by klej to ta¶my. – Na szczê¶cie zalaz³em w domu sklejarkê. Okaza³o siê, ¿e kleju nie mo¿na ju¿ kupiæ, nie brakuje jednak pasjonatów, którzy maj± takie rzeczy i za nie du¿e pieni±dze mo¿na odkupiæ - mówi z u¶miechem. Nauczy³ siê naprawiaæ poniszczone klisze, jak opowiada czê¶ci z nich brakowa³o tzw. rozbiegówek. Na szczê¶cie w domu filmowców mo¿na znale¼æ takie rzeczy. S± jednak filmy, których ju¿ odzyskaæ siê nie uda. Krzysiek opowiada o Krzysztofie Szafrañcu, który filmy (niestety nie tylko swoje) przechowywa³ w piwnicy, która zosta³a zalana. S± te¿ filmy, które na zawsze ju¿ pozostan± nieme. Trzeba bowiem pamiêtaæ, ¿e ka¿dy zarejestrowany na ta¶mie filmowej materia³ aby by³ kompletny potrzebuje… drugiej ta¶my, na której nagrany jest d¼wiêk. ¦cie¿ka d¼wiêkowa zapisana jest na ta¶mie filmowej lub magnetofonowej. – Mamy wiêc tak± sytuacjê, ¿e jest jaki¶ film fabularny, rozgrywaj± siê sceny dramatyczne lub sceny mi³osne a tu brakuje dialogów! – opowiada Krzysiek. Taka sytuacja dotyczy m.in filmu Krzysztofa Zanussiego „Cement i s³owa”, z kreacjami aktorskimi Marii Przybylskiej i Wojciecha Plewiñskiego. Podobnie jest z filmem „Recepta dla Johna”, do którego Krzysztof Zanussi sam nagrywa³ komentarz. Czy uda siê znale¼æ ¶cie¿kê d¼wiêkow±, nie wiemy. Wiemy natomiast, ¿e Zanussi zapomnia³ o tym filmie, który w 1960 roku zrealizowa³ w Nowej Hucie, przypomnia³ sobie o nim dziêki projektowi „Amatorski Klub Filmowy Nowa Huta – historia i dorobek artystyczny”.
Od amatora do profesjonalisty…
O tym, ¿e cz³onkowie klubu „wyro¶li” na prawdziwych ludzi filmu ¶wiadcz± takie nazwiska jak Zanussi, Trzos-Rastawiecki, Ridan, czy Zawidowski. Wspomnieæ trzeba jednak o jeszcze jednym. Gdy w Krakowie powstawa³ oddzia³ telewizji jego szeregi zasilili w³a¶nie cz³onkowie Amatorskiego Klubu Filmowego Nowa Huta. – By³a ju¿ w tamtym czasie Szko³a Filmowa w £odzi, ale profesjonalni filmowcy nie chcieli pracowaæ w telewizji. Po pierwsze telewizja nie by³a wtedy jeszcze tak popularna poza tym osobom wybieraj±cym „³ódzk± filmówkê” marzy³a siê przewa¿nie kariera w ¶wiecie filmowym – wyja¶nia Krzysztof. Cz³onkowie AKF Nowa Huta byli za to „na miejscu” i mieli ju¿ spore umiejêtno¶ci filmowe. Pierwsze kadry w Telewizji Kraków tworzy³y siê zatem z filmowców nowohuckiego Klubu.
Szafa pe³na tajemnic…
Kiedy dzi¶ szukasz jakiego¶ filmu wpisujesz jego tytu³ na Youtube, czy bezpo¶rednio w jakiej¶ wyszukiwarce. Gdzie natomiast szukaæ filmów, które lata temu powsta³y na ta¶mach filmowych? – Jest taka magiczna szafa – opowiada Krzysiek i nagle czujesz siê jak w Narni – Znajduje siê w Nowohuckim Centrum Kultury. W³a¶ciwie szaf jest kilka, znajduj± siê tam archiwa AKF Nowa Huta. Dziêki uprzejmo¶ci dyrektora Zbigniewa Grzyba, z pomoc± Adama Gryczyñskiego mog³em do nich zajrzeæ. Mo¿na tam naprawdê znale¼æ bardzo du¿o ciekawych informacji. S± fotografie, dyplomy, i ró¿ne inne dokumenty. Przegl±dam to, skanuje, robiê zdjêcia. To wszystko trwa, ale warto! Te materia³y bowiem, chocia¿ s± dobrze zabezpieczone i nie niszczej± to zamkniête w szafie umieraj± w zapomnieniu. Trzeba je wyci±gn±æ na ¶wiat³o dzienne! – podkre¶la. Dokumenty to jedno, najwa¿niejsze s± jednak, jak mówi Krzysztof, znajduj±ce siê w szafie filmy, nie do koñca przejrzane, opisane, w wiêkszo¶ci nie zdigitalizowane! Co uda siê tam znale¼æ? Trzeba jednak pamiêtaæ, ¿e na to wszystko potrzeba czasu i pieniêdzy! Czy uda siê odkryæ tajemnice, jakie skrywa ta szafa…
Czy zd±¿ysz?
Projekt „Amatorski Klub Filmowy Nowa Huta – historia i dorobek artystyczny” zaplanowano na okres czerwiec/sierpieñ 2020 czy w tym czasie uda siê opisaæ, zdigitalizowaæ, udostêpniæ? - Na pewno nie – odpowiada Krzysztof i podkre¶la, ¿e za³o¿eniem tego projektu jest jedynie upowszechnienie istniej±cego ju¿ dorobku kulturalnego! Tu nie ma ¶rodków na digitalizacjê materia³ów filmowych. Krzysiek zapewnia, ¿e na pewno dorobku AKF Nowa Huta nie zostawi w szafie, nie pozwoli mu pokryæ siê kurzem i odej¶æ w zapomnienie. – Mam nadziejê, ¿e uda siê znale¼æ partnerów, podmioty, które tematem siê zainteresuj±! Ja na chwilê obecn± po¿yczy³em projektor, który tak na marginesie jest ogromny i zaj±³ mi ca³y gara¿, na którym w wolnych chwilach odtwarzam filmy zarejestrowane na ta¶mach i zgrywam je do formatu cyfrowego. Pomagaj± mi w tym równie¿ inni pasjonaci filmu Piotr Augustynek i Grze¶ Kwinta. To naprawdê ¿mudne, ale nie ukrywam, ¿e równie¿ ciekawe, wiele siê przy tej okazji nauczy³em. Je¶li chodzi o sam± wiedzê na temat cz³onków klubu to mój Tato w latach 80 przeprowadzi³ wywiady z ¿yj±cymi jeszcze wtedy cz³onkami klubu, to ju¿ uda³o mi siê spisaæ i umie¶ciæ na stronie. Wiem jednak, ¿e jeszcze naprawdê du¿o jest do odkrycia. Wci±¿ my¶lê o filmach, które mo¿e jeszcze le¿± w innych – prywatnych szafach. Tu jest jeszcze wiele do zrobienia mam ogromn± nadziejê, ¿e to siê uda. Choæ na pewno nie w ramach tego projektu. Ale nie odpuszczê – obiecuje Krzysiek.
Zajrzyjcie na stronê www.akfnowahuta.pl dzi¶ i zagl±dajcie tam regularnie, odkrywajcie t± niezwyk³± historiê. Jako zachêta ma³y fragment z umieszczonych tam materia³ów:
"Na samym pocz±tku klub filmowy dzieli³ pomieszczenia z klubem wêdkarzy i z klubem fotograficznym. By³o to w budynku Dzielnicowej Rady Narodowej. Mieli¶my tam jeden dzieñ w tygodniu. Stamt±d nas pó¼niej wyrzucono, gdy¿ podczas realizacji jednego z filmów przepalili¶my wszystkie przewody w ¶cianach. Zaczêli¶my siê staraæ o nowe pomieszczenia i tak w koñcu znale¼li¶my siê na Osiedlu M³odo¶ci w Nowej Hucie. W tym czasie realizowali¶my wiele filmów, uruchamiali¶my du¿e produkcje... Ryszard Zawidowski, Krzysztof Zanussi i Andrzej Trzos – Rastawiecki tworzyli wówczas filmy z regularnym wyjazdem ekipy i pe³n± organizacj± na planie. By³ to dobry start dla Klubu."
powiedzia³ w wywiadzie Maciej Braunstein – operator, O¶rodek Telewizyjny – Kraków
Dziêkuj±c za rozmowê ¿yczê powodzenia Agnieszka £o¶
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
