Czytelnicy „G³osu” wielokrotnie ju¿ byli informowani o wynikach ciekawych badañ prowadzonych przez nowohuckich archeologów nie tylko na obszarze Krakowa, ale i na terenach oddalonych od wawelskiego grodu. Takimi pracami s±, wspomniane w jednym z poprzednich numerów niniejszego tygodnika, wykopaliska w ruinach kaplicy pod wezwaniem ¦w. Anny w K±tach Starych ko³o Stopnicy w województwie ¶wiêtokrzyskim.
Czêsto przy okazji takich badañ uwypuklaj± siê paradoksy pracy archeologa – na przyk³ad w miejscu, gdzie badacze, na podstawie uzyskanych wcze¶niej danych, spodziewaj± siê znalezisk sprzed kilku tysiêcy lat, natrafiamy na bardzo ciekawe znaleziska licz±ce „zaledwie” lat kilkaset, nierzadkie s± te¿ przypadki dokumentuj±ce sytuacje odwrotne.
Nie inaczej sta³o siê w wypadku odkryæ dokonanych we wnêtrzu krypty zrujnowanej kaplicy. Jak ju¿ wspomniano w poprzednim artykule dotycz±cym tej tematyki, kaplicê pod wezwaniem ¦w. Anny w K±tach Starych dostawiono na samym pocz±tku XVIII wieku do korpusu barokowego ko¶cio³a pod wezwaniem ¦wiêtych Marii Magdaleny i Franciszka z Asy¿u wznosz±cego siê w obrêbie zabudowañ zajmowanych wówczas przez Ojców Reformatów. Sam klasztor i ko¶ció³ powsta³y w XVII wieku, w epoce baroku, a w kryptach zlokalizowanych pod ko¶cio³em znale¼li miejsce wiecznego spoczynku liczni cz³onkowie znamienitych rodów zamieszkuj±cych w okolicy, w tym, miêdzy innymi, matka s³ynnego kronikarza Jana Chryzostoma Paska. Natomiast krypta pod kaplic± pod wezwaniem ¦wiêtej Anny mia³a byæ miejscem pochówku Stefana Bidziñskiego, zmar³ego w 1704 roku.
I w³a¶nie takich znalezisk, pochodz±cych, g³ównie z czasów baroku, spodziewali siê badacze, eksploruj±cy zrujnowan±, zasypan± gruzem, kryptê, niegdy¶ piêknej, wielobocznej kaplicy. Prowadz±c badania, pieczo³owicie przegl±dali ka¿d± ³opatê gruzu, gdy¿ szybko okaza³o siê, ¿e znajduj± siê w nim pojedyncze spatynowane, b±d¼ skorodowane przedmioty, które pierwotnie stanowi³y zapewne wyposa¿enie pochówków, zniszczonych podczas dzia³añ wojennych w 1944 roku. Pozyskane zabytki poddane zosta³y drobiazgowej konserwacji, dostarczaj±c, jak to czêsto bywa w takich przypadkach, wielu niespodzianek.
Jedn± z nich jest odkrycie misternie wykonanych, pierwotnie posrebrzanych, guzików, ozdobionych wyobra¿eniem herbu. Analiza tego przedstawienia, czytelnego dopiero po przeprowadzeniu zabiegów konserwatorskich, wskazuje, i¿ na odkrytych guzikach umieszczony zosta³ herb Ksiêstwa Warszawskiego. Na podzielonej pionowo na pó³ (czyli w s³up) tarczy herbowej przedstawiony zosta³ w polu lewym herb Saksonii - naprzemianlegle dziesiêæ (w przypadku kolorowej wersji herbu, czarnych i ¿ó³tych) pasów, na których w skos umieszczona zosta³a zielona korona ruciana (jest to jednocze¶nie herb Wettynów, z których pochodzi³ w³adca Ksiêstwa Warszawskiego Fryderyk August I. W polu prawym, (czerwonym), znajduje siê orze³ (bia³y) w koronie, na niektórych przedstawieniach trzymaj±cy w szponach ber³o i jab³ko.
Ksiêstwo Warszawskie istnia³o w latach 1807 – 1815. Znalezisko nasze jest wiêc o ponad 100 lat m³odsze ni¿ powstanie badanej kaplicy i umieszczenie w niej trumny z cia³em fundatora.
Pocz±tkowe zdumienie badaczy wyja¶ni³o siê w toku dalszych prac, kiedy okaza³o siê, ¿e w eksplorowanej krypcie pochowano ponad 40 osób, a nie jak wskazywa³y dane ¼róde³ pisanych – szcz±tki fundatora (Stefana Bidziñskiego) i kilku osób innych osób, w tym braci Rupniewskich. Co wiêcej, odkryte w krypcie tablice trumienne, z imionami, nazwiskami i datami ¶mierci niektórych spo¶ród zmar³ych, wskazuj±, ¿e kolejne trumny umieszczano w niej nie tylko w XVIII, ale i w XIX wieku.
Przystêpuj±c do badañ w krypcie kaplicy w K±tach Starych, spodziewano siê, jak ju¿ wspomniano, znalezisk wywodz±cych siê genetycznie jeszcze z XVII wieku. Wszak jej fundator, zmar³y w podesz³ym wieku, w roku 1704 r., pamiêta³ czasy wiedeñskiej wiktorii i by³ jednym z najbli¿szych wspó³pracowników króla Jana III Sobieskiego. Tymczasem w¶ród znalezisk, zamiast szcz±tków sarmackiego kontusza, odkryli¶my guziki, pochodz±ce zapewne z munduru z czasów Ksiêstwa Warszawskiego. A to ju¿ przecie¿ czasy zaborów i „ca³kiem inna historia”.
Obecnie trwaj± prace maj±ce na celu zidentyfikowanie przynajmniej czê¶ci spo¶ród odkrytych szcz±tków i po³±czenie ich z imionami i nazwiskami zmar³ych, umieszczonymi na odkrytych w krypcie tablicach trumiennych. Bowiem tylko jedna tablica spoczywa³a bezpo¶rednio na trumnie ze szcz±tkami zmar³ego (w tym wypadku w roku 1796 Józefa Jakuba So³tyka). Inne, oderwane od trumien w wyniku wysadzenia kaplicy w powietrze 7 listopada 1944 r., tylko po¶rednio wskazuj± nam kto jeszcze zosta³ pochowany w eksplorowanej krypcie.
Czytelnicy „G³osu” bêd± informowani na bie¿±co o najciekawszych wynikach naszych badañ.
Ks. Witold Janu¶ SCJ, Ewa Kubica-Kabaciñska, Jerzy Trzebiñski
Podpis pod grafik±: Jeden z guzików z herbem przed i po konserwacji oraz Herb Ksiêstwa Warszawskiego. Oprac. Ewa Kubica-Kabaciñska, na podstawie zdjêæ konserwatorskich i Encyklopedii PWN.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
