W okresie Bo¿ego Narodzenia znajdziemy j± wszêdzie: na ¶wi±tecznych kartkach, reklamach, ko¶cio³ach i u kolêdników, a od dwóch lat - w Alei Ró¿. Szopki upamiêtniaj± narodziny Chrystusa, dlatego w ka¿dej z nich znajdziemy obowi±zkowo ¶wiêt± rodzinê: figurki Józefa, Maryi i dzieci±tko w ¿³óbku.
Krakowskie szopki, rokrocznie prezentowane najpierw na Rynku G³ównym przed pomnikiem Adama Mickiewicza, a potem Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, maja swoj± specyfikê, zawieraj± szereg lokalnych, krakowskich akcentów. A to w elementach architektonicznych - ¶wiêta rodzina umiejscowiona jest w budynku, którego wie¿e i kopu³y nawi±zuj± do Ko¶cio³a Mariackiego, a to w postaciach w ludowych strojach, a co wa¿ne, w szopce krakowskiej pojawia siê czêsto postaæ charakterystyczna dla miasta – Lajkonik.
Zwyczaj upamiêtniania Bo¿ego Narodzenia szopk± betlejemsk± pochodzi od ¶w. Franciszka. On pierwszy w roku 1223 w Greccio, miasteczku w obecnej w³oskiej prowincji Rieti, w jaskini ustawi³ ¿³obek.
Wed³ug Tomasza z Celano ¶w. Franciszek oko³o piêtna¶cie dni przed Bo¿ym Narodzeniem wezwa³ swego przyjaciela Jana Velito z Greccio i poprosi³ o przygotowanie wszystkiego co mia³o upamiêtniæ dzieciê, które narodzi³o siê w Betlejem. Gdy nasta³a noc Bo¿ego Narodzenia Franciszek i jego bracia oraz ludzie z pochodniami i ¶wiecami przybyli pod grotê w g³êbi lasu w procesji. Tam przygotowano ¿³óbek i siano, oraz przyprowadzono wo³u i os³a.
Poza ¿³obem i zwierzêtami, mog³o pomie¶ciæ siê tam zaledwie kilka osób. Franciszek asystowa³ przy o³tarzu jako diakon, wy¶piewa³ ewangeliê. Biograf brat Tomasz z Celano stwierdza, ¿e za o³tarz pos³u¿y³ ¿³ób, i mo¿na to chyba rozumieæ dos³ownie. Bo¿e Narodzenie w Greccio by³o celebrowane bez figury Matki Bo¿ej i ¶w. Józefa. Nie by³o tak¿e figurki dzieci±tka. Dzi¶ miejscu gdzie ¶w. Franciszek zainscenizowa³ ¿yw± szopkê bo¿onarodzeniow±, znajduje siê klasztor-sanktuarium, przypominaj±cy o tym „franciszkañskim Betlejem”, a zwyczaj budowania szopek rozprzestrzeni³ siê po ca³ej Europie.
Tak naprawdê nikt z dawnych historyków nie przypisuje ¶w. Franciszkowi wynalezienia szopki. Dopiero w okresie pó¼nego ¶redniowiecza wierni, odtwarzaj±c wydarzenie z Betlejem w formie szopek budowanych w ko¶cio³ach, klasztorach i domach, zaczêli ³±czyæ je z osob± ¶w. Franciszka. Pierwszym, który wyra¼nie stwierdza, ¿e twórc± szopki jest Biedaczyna z Asy¿u, jest Juan Francisco Nuno, franciszkanin pochodz±cy z Hiszpanii. Napisa³ on, ¿e cud w Greccio cieszy³ siê tak± s³aw±, i¿ we W³oszech przedstawia siê szopkê nie tylko w klasztorach franciszkañskich, lecz tak¿e i w innych.
Pierwsze szopki krakowskie powsta³y w po³owie XIX w. Tworzyli je cie¶le, murarze z podkrakowskich okolic, g³ównie ze Zwierzyñca, traktuj±c to jako dodatkowe zajêcie w czasie martwego sezonu budowlanego. Byæ mo¿e od ich fachu i umiejêtno¶ci pochodz± te wymy¶lne detale architektoniczne. Powstawa³y szopki ma³e i du¿e. Ma³e przeznaczone do postawienia pod choinki i du¿e, dochodz±ce nawet do trzech metrów, przystosowane do odgrywania przeno¶nego, lalkowego widowiska. Jednak tradycja odgrywania jase³ek zanik³a w czasie I wojny ¶wiatowej.
Konkurs na najpiêkniejsz± szopkê krakowsk± zorganizowano jednak dopiero w 1937 r. Tak odnowi³a siê tradycja budowania szopek. Co roku, w Krakowie, na pocz±tku grudnia przed pomnikiem Adama Mickiewicza prezentowane s± najpiêkniejsze szopki. I nie przemijaj± bezpowrotnie mimo, ¿e materia³ z którego s± wykonane wydaje siê ulotny. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa Muzeum ma du¿a kolekcjê szopek, pozyskuje je od 1945 r., a ogl±daj±c te ma³e arcydzie³a, mo¿na prze¶ledziæ jak zmienia³y siê mody i style, jakie materia³y by³y wykorzystane.
W tym roku odby³ siê ju¿ 76. konkurs na najpiêkniejsz± szopkê krakowsk±. Zaprezentowano 140 szopek Teraz mo¿na je ogl±daæ na pokonkursowej wystawie szopek. prezentowanej w Celestacie na ul. Lubicz 16, do 24 lutego.
(l)
Szopki krakowskie z tegorocznego konkursu stanê³y w ró¿nych punktach miasta. Tê podziwiaæ mo¿na w Alei Ró¿.
Fot. autorka
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
