Muralem mo¿na uznaæ XVI – wieczne sgraffito na wie¿y obronnej, potem lamusie Branickich w Branicach, gdzie dzi¶ mie¶ci siê oddzia³ Muzeum Archeologicznego w Krakowie, ale ten renesansowy „mural” mia³ s³u¿yæ ozdobie budowli i by³ oczywi¶cie wykonany w zupe³nie ró¿nej technice: poprzez nak³adanie i ¶cieranie warstw tynku, daj±ce wra¿enie g³êbi.
Dzisiejsze graffiti zesz³o z pa³aców na ulicê i w tej podwórkowej wersji, czasami to po prostu zwykle bohomazy. Nie zawsze - podobne elementy artystycznego nawi±zania do renesansowego sgraffito znajdziemy, w powsta³ej piêæ wieków, pó¼niej na ¶cianie bloku 11 a w os. Z³otej Jesieni „Kompozycji kubihutycznej”
W³a¶ciwie mieszkañcy starych osiedli murale kojarz± niezbyt pozytywnie – od razu przychodz± im na my¶l rysunki, które zwykle kto¶ robi sprayem, noc±, po kryjomu, a które dewastuj± efekt z trudem odnawianych elewacji. I to nie s± wcale murale, to po prostu bazgro³y, niestety czêsto wulgarne. W Krakowie od lat walkê z tym zjawiskiem, niezbyt skutecznie, bo rzadko graficiarza mo¿na z³apaæ na gor±cym uczynku, co jest warunkiem ukarania przez Stra¿ Miejsk±, prowadz± Pogromcy Bazgro³ów. A napisy zawieraj±ce czêsto niecenzuralne s³owa znale¼æ mo¿na wszêdzie.
Jednak w¶ród tej masy bohomazów zdarzaj± siê murale z prawdziwego zdarzenia. Ciesz±ce oko barwami, z przes³aniem. Ostatnio taki mural - bardzo du¿y i nietypowo d³ugi – pojawi³ siê na elewacji gara¿y samochodowych w os. Tysi±clecia, w pobli¿u mistrzejowickiego ko¶cio³a. Tutaj, do tej pory, swoje has³a wypisywali kibice Cracovii, a zaraz po zamalowaniu poprzednich, pojawia³o siê kolejne. Ten nowy mural jest, jak najbardziej cenzuralny i graficznie akceptowalny. To realizacja pomys³u sfinansowanego przez Zarz±d Dzielnicy XV Mistrzejowice. Ma upamiêtniaæ 100-lecie odzyskania niepodleg³o¶ci przez Polskê.
Poniewa¿ mural jest d³ugi, odczytywaæ go w poziomie, mo¿na w odcinkach. Ju¿ sama przewaga czerwieni sugeruje ¿e to rzecz patriotyczna, dotycz±ca walki o niepodleg³o¶æ. Mo¿na go kojarzyæ z Now± Hut±, mo¿na go kojarzyæ z Krakowem, ze stuleciem niepodleg³o¶ci i momentami wa¿nymi dotycz±cymi tê niepodleg³o¶æ przybli¿aj±cymi. W której¶ kolejnej „ods³onie” przedstawia te¿ postaci jak¿e dla Mistrzejowic wa¿ne: ksiêdza Józefa Kurzejê, ksiêdza Kazimierza Jancarza i Jana Pawl± II, który ko¶ció³ wywalczony przez ksiêdza Kurzejê konsekrowa³ w 1983 roku.
W ubieg³ym tygodniu ten mural wzbudzi³ spor± sensacjê, szczególnie w¶ród mieszkañców os. O¶wiecenia, którzy przechodz± wzd³u¿ niego w drodze na nabo¿eñstwa. I chyba s±dz±c po ilo¶ci komentarzy i fotografuj±cych, zyska³ pozytywn± aprobatê.
***
Grafika na fasadach budynków na ogó³ s³u¿y³a najczê¶ciej celom reklamowym. Niektórzy pamiêtaj± jeszcze wielk± reklamê coca coli na elewacji bloku w dawnym os. XX-lecia. Dzi¶ zauwa¿yli¶my taki mural – reklamê – w 10-pietrowcu w os. Krakowiaków (widaæ go od ul. Kocmyrzowskiej), reklamuje producenta p³ytek ceramicznych.
Teraz ta forma rysunku na¶ciennego, s³u¿y na ogó³ wyra¿aniu w³asnych impresji autora. Bywa te¿ sympatyczna w tre¶ci, tak jak jeden z bardziej kolorowych i, pierwszy taki w Nowej Hucie malunek wykonany sprayem, w os. Handlowym oddaj±cy klimat nowohuckiej dawnej ulicy – z czerwonymi tramwajami i zieleni±. Akurat z nim nikt nie walczy i go nie zamalowuje. Mural autorstwa £ukasza Lendy, wykonany zosta³ za zgod± wspólnoty mieszkaniowej, co nie jest takie czêste.
Skanalizowaæ emocje mieszkañców w po¿ytecznym kierunku i zadzia³aæ edukacyjnie mia³o malowanie murali w os. Z³otej Jesieni. To z kolei inicjatywa Programu Aktywno¶ci Lokalnej, (PAL), w ramach Miejskiego O¶rodka Pomocy Spo³ecznej, zak³adaj±cy ró¿nego rodzaju dzia³ania, skierowane do lokalnej spo³eczno¶ci. W os. Z³otej Jesieni akurat do mieszkañców bloków komunalnych. Mural z przes³aniem „Wszystko Ci wolno, ale nie wszystko warto” namalowano na stacji trafo w osiedlu jaki¶ rok temu.
Wcze¶niej - w s±siedztwie, na elewacji bloku,11 a pojawi³ siê w ub. roku mural artystyczny. To by³o przedsiêwziêcie nie³atwe, bo rysunek zajmuje powierzchniê 108 m. kw. Do jego wykonania zu¿yto 40 litrów farby w 14 kolorach, malowano go przez 10 dni. Autorem tej „Kompozycji kubihutycznej” jest krakowski artysta Dariusz Milczarek. Mural nawi±zuje do kubizmu, historii oraz wspó³czesno¶ci Nowej Huty. Praca zwyciê¿y³a w konkursie „Awangarda - miêdzy kultur± a natur±”. Mural ozdobi³ ¶cianê w s±siedztwie „s±siedzkiego ogrodu”, jaki sami mieszkañcy przy wsparciu PAL, w ramach innego projektu – Ogrody Nowej Huty – dla siebie uporz±dkowali.
I na koniec - by znowu murali nie kojarzyæ wy³±cznie z graficiarzami, dodajmy inny pozytywny przyk³ad z Nowej Huty – postaæ poety Cypriana Kamila Norwida, patrona O¶rodka Kultury w os. Górali namalowana przy wej¶ciu g³ównym. To te¿ mural.
(l)
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
