Pomnik Prasy Podziemnej
Najwięcej „znaków” przypominających nowohucką „Solidarność” znajdziemy jednak przed kościołem w os. Szklane Domy. Kościół był budowany w latach osiemdziesiątych, przy wsparciu – materialnym całkiem dosłownie – krakowskiej huty i hutników. To tu powstało m.in. w 1983 r. Duszpasterstwo Hutników.
Nieco cofnięty od Alei Solidarności stoi pomnik Prasy Podziemnej 1982-1989, autorstwa prof. Cz. Dźwigaja. Upamiętnia wszystkich, którzy w l. 1982-1989 walczyli o wolność i prawdę, pisząc, redagując, zbierając informacje, składając, powielając, drukując, zdobywając papier, maszyny i farby, i dystrybuując podziemne pisma. Obok „Hutnika” w Nowej Hucie ukazywały się liczne inne tytuły prasowe, w tym m.in. „Solidarność Hutników” i „Nowohucki Biuletyn Solidarności”.
Na Szklanych Domach, na ścianie starej kaplicy, w 2013 roku odsłonięto tablicę Duszpasterstwa Hutników. Kierowane przez Zbigniewa Ferczyka Duszpasterstwo Hutników powstało w 1983 r. i organizowało pomoc materialną dla rodzin internowanych oraz więzionych, wycieczki i wczasy dla dzieci, paczki mikołajowe, pomoc i rozdział darów dla najbardziej potrzebujących, a oprócz tego dokumentowało przejawy represji. TKRH
19 września 1982 r. z inicjatywy Stanisława Malary i Marka Szczupaka, doszło do spotkania, które dało początek największej podziemnej strukturze „Solidarności” w Polsce – Tajnej Komisji Robotniczej Hutników, kierowanej aż do 1988 r. przez Macieja Macha. TKRH koordynowała akcje protestacyjne, organizację uroczystości, działalność wydawniczą oraz socjalną, ściśle współpracując m.in. z Duszpasterstwem Hutników i Społecznym Funduszem Pomocy Pracowniczej. W 1988 r. członkowie TKRH weszli w skład komitetu strajkowego w HiL, a wraz z odrodzeniem „S” w hucie w 1989 r. zakończyli swoją działalność. Te wydarzenia upamiętnia tablica na na bloku nr 9 w osiedlu Centrum B. Victoria z Placu Centralnego
Oczywiście trudno zapomnieć o Pomniku Solidarności przy Placu Centralnym. Pierwotnie, w 1999 r. ustawiono go przed halą walcowni zgniatacz Huty im. Tadeusza Sendzimira, wydziału w którym powstała najsilniejsza organizacja NSZZ „Solidarność” w kombinacie.
W 1988 r. w hali zgniatacza, miał siedzibę komitet strajkowy, a potem znajdowała się Izba Pamięci poświęcona hutniczej „Solidarności”. Halę zgniatacza wyburzono, a pomnik przeniesiono w 2005 r. na Plac Centralny.
Pomnik ma formę stalowej litery V, osadzonej na cokole (pierwotnie z cegieł). Umieszczono na niej jedenaście tablic z ważnymi w dziejach Nowej Huty datami, poczynając od 1960 r. i obrony krzyża, data wyboru Karola Wojtyły i daty jego pobytów w Nowej Hucie, data powstania Solidarności i inne. Ksiądz Palmowski w Arce Pana
Idąc szlakiem Nowohuckiej Solidarności trudno ominąć bieńczycką „Arkę”. To miejsce odegrało szczególną rolę po wprowadzeniu stanu wojennego. 1 maja 1982 r. „Solidarność”, w asyście kilkunastu tysięcy wiernych, powierzyła Kościołowi pod opiekę swe sztandary.
Od 13 czerwca 1982 r. w „Arce Pana” odbywały się zaś comiesięczne nabożeństwa, w których brały udział tysiące mieszkańców Nowej Huty i Krakowa. Ich uczestnicy często byli atakowani przez ZOMO. Do najgwałtowniejszych zajść doszło w II rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych - 31 sierpnia 1982 r.
Duże znaczenie „Arki Pana” wiązało się w znacznej mierze z osobą ks. Władysława Palmowskiego, który od wprowadzenia stanu wojennego zaangażował się w pomoc represjonowanym i w odbudowę podziemnych struktur „Solidarności”. Zanim w 1983 r. ks. Palmowskiego przeniesiono do innej parafii, zdołał stworzyć wraz ze Stanisławem Malarą Społeczny Fundusz Pomocy Pracowniczej, który aż do 1989 r. kontynuował działalność związkową i zrzeszał ok. 7 tys. pracowników z Nowej Huty, płacących regularnie składki, co stanowiło ewenement na skalę ogólnopolską.
W sąsiedztwie znajduje się (upamiętnione w 1992 roku) plac i pomnik Bogdana Włosika. Zastrzelony 13 października 1982 r. przez kapitana SB młody hutnik stał się symbolem walki Nowej Huty o wolność. Po jego śmierci wybuchły protesty i walki uliczne, które trwały aż do dnia pogrzebu, zaś uroczystości na cmentarzu w Grębałowie zgromadziły 20 tys. ludzi. Ksiądz Kazimierz Jancarz z Mistrzejowic
Kościół pw. Maksymiliana Marii Kolbego w Mistrzejowicach w latach 80. odgrywał ważna rolę. W kościele organizowano imprezy kulturalne i artystyczne. Funkcjonowała tu księgarnia wydawnictw niezależnych, niezależna Telewizja Mistrzejowice oraz Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy. Konsekracja kościoła przez Ojca Świętego Jana Pawła II w czerwcu 1983 r. stanowiła olbrzymią manifestację zdelegalizowanej „Solidarności”. Od 25 do 28 sierpnia 1988 r. w kościele odbyła się Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka, w której uczestniczyło ponad tysiąc osób, w tym wielu gości z zagranicy. Szczególne znaczenie miały organizowane od 1982 r. przez ks. Jancarza comiesięczne czwartkowe msze św. za ojczyznę, których tradycja przetrwała do dziś. Postać tego niezłomnego kapłana przypomina pomnik w pobliżu mistrzejowickiego kościoła odsłonięty w 25. Rocznicę powstania NSZZ „Solidarność”. W zajezdni w Czyżynach
Mniej znane są solidarnościowe działania w innych niż huta nowohuckich zakładach pracy. Niewiele wie się o strajku, który wybuchł 13 do 15 grudnia 1981 roku, w zajezdni MPK w Czyżynach. Został spacyfikowany przez ZOMO.
Natomiast w przededniu rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, w 1985 r. dwaj pracownicy MPK Kazimierz Krauze i Jacek Żaba przecięli paski klinowe w 30 autobusach za co zostali aresztowani i skazani na 5 i 1,5 roku więzienia. Jacek Żaba podczas przerwy w odbywaniu kary popełnił samobójstwo, w lutym 1989 r. Na stadionie Hutnika
18 października 1980 r. na Stadionie Miejskim Hutnika Kraków doszło do pierwszego spotkania Lecha Wałęsy i przedstawicieli powstającej wówczas „Solidarności” z mieszkańcami Krakowa. Wzięło w nim udział ponad 10 tys. krakowian.
Opr.L.
Ten serwis używa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowią tylko część materiałów, które w całości znaleźć można w wersji drukowanej "Głosu - Tygodnika Nowohuckiego".
