Mo¿e wreszcie nowohuckie rze¼by i instalacje artystyczne doczekaj± siê renowacji. Zarz±d Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie og³osi³ przetarg na odnowê wspó³czesnych rze¼b plenerowych w Nowej Hucie. Wytypowanych zosta³o siedem najbardziej charakterystycznych rze¼b i instalacji. Prace maj± zostaæ zakoñczone w pa¼dzierniku tego roku. Jednak nie wszystkie rze¼by i instalacje bêd± odnawiane.
- Dopasowali¶my siê do posiadanych ¶rodków. St±d zrobili¶my programy konserwatorskie do 9 bo liczyli¶my ¿e na tyle wystarczy pieniêdzy na realizacjê. Po poznaniu programów zamówienie jest na 7, bo na podstawie programów ponownie oszacowali¶my nasze mo¿liwo¶ci finansowe. Przed nami kolejne lata i je¶li zadanie bêdzie kontynuowane to bêd± kolejne - zapowiada Micha³ Pyclik z ZIKiT
Kamienne monumenty i instalacje artystyczne mo¿na zobaczyæ niemal na ka¿dym nowohuckim osiedlu, ale wraz z up³ywem czasu i zniszczeniami coraz mniej kojarz± siê ze sztuk±.
Plenerowe rze¼by i instalacje nowohuckie, mimo ¿e reprezentuj± ten sam okres w sztuce, czyli tzw. czas odwil¿y, s± bardzo ró¿norodne. W¶ród nich jest np. „Syrenka” Magdaleny Jaroszyñskiej (powsta³a 1963-65), która stoi w parku Wi¶niowy Sad. Rze¼ba wykonana zosta³a z zaprawy imituj±cej kamieñ z dodatkiem bardzo drobnych, bia³ych kamyków. Jest najlepiej zachowana, poniewa¿ w 2006 r. przesz³a konserwacjê. Mimo tego kamieñ wymaga ju¿ oczyszczenia i zabezpieczenia przed wilgoci±. Konieczne jest tak¿e uzupe³nienie ubytków.
Odnowiona ma byæ, znajduj±ca siê w najgorszym stanie rze¼ba z osiedla Piastów. Przedstawia „Macierzyñstwo” - kobietê z dzieckiem. Wykonana jest z nietrwa³ego kamienia – wapienia piñczowskiego i dlatego postacie s± ju¿ bardzo rozmyte i coraz trudniejsze do rozpoznania. Proces destrukcji przyspieszy³o bliskie s±siedztwo z ruchliw± ulic± oraz szkodliwe warunki atmosferyczne. Rze¼ba pewnie stanê³a w latach siedemdziesi±tych wraz z budowa osiedla, ale nie by³a nigdy odnawiana.
Odnowiony bêdzie te¿ malowniczy obiekt w os. Spó³dzielczym – instalacji z betonu i mozaiki, utrzymanej w barwach czerwieni i b³êkitu, która przypomina p³omieñ lub wij±c± siê kobrê. W wiêkszo¶ci autorzy tych prac s± nieznani. W¶ród rze¼b przeznaczonych do renowacji jest równie¿ „Ryba” w parku Ratuszowym i instalacja „Skrzyd³o” w parku Lotników oraz betonowa rze¼ba („Picasso”?) na Plantach Mistrzejowickich. Zapêtlone losy „spirali”
Niew±tpliwie najciekawszymi w nowohuckiej przestrzeni s± artystyczne instalacje wykonane z metalu, po³o¿one w m³odszych osiedlach Nowej Huty. Na renowacje mog± tylko liczyæ „Piszcza³ki” nad Zalewem Nowohuckim. Nie znalaz³y siê jednak na li¶cie dwie inne instalacje - z osiedla Tysi±clecia. To dzie³a znanych artystów. Oba w z³ym stanie, oba ¼le wyeksponowane, wrêcz ukryte w krzakach. To „Pier¶cienie”, „Spirala Kosmiczna”, a raczej 3.metrowa „Kompozycja” – Antoniego Hajdeckiego ustawiona niegdy¶ na wzniesieniu przy ul. £êczyckiej, na obrze¿ach osiedla i widoczna z daleka. Autor by³ uczniem Xawerego Dunikowskiego, profesorem i prorektorem ASP w latach 1968–1978 i realizatorem kompozycji rze¼biarskich zwi±zanych z architektur± oraz pomników i kompozycji plenerowych. „Pier¶cienie” powsta³y w 1972 roku.
Niedaleko „¿aglowca” znajduje siê najciekawsza chyba nowohucka instalacja artystyczna: „Zdobyta przestrzeñ” zwana tak¿e przez okolicznych „¿aglowcem”. Stworzona przez Mariana Kruczka, ustawiona zosta³a w os. Tysi±clecia w 1973 roku. Wtedy, gdy na nowym mistrzejowickim osiedlu, królowa³y bloki, rzeczywi¶cie zdobywa³a przestrzeñ. Dzi¶ bujna zieleñ skweru bardzo j± wizualnie ogranicza. Mo¿e zatem lepiej by³oby wyeksponowaæ „¯aglowiec”, po uzupe³nieniu i renowacji na Placu Centralnym ?
Marian Kruczek jest w Nowej Hucie rze¼biarzem zupe³nie zapomnianym, a jego nowohuckie dzia³ania i ¿yciorys to temat przynajmniej na ¶cie¿kê turystyczn±. Artysta tworzy³ swoj± pracê z poprzemys³owych odpadków, z³omu, a przypadku instalacji w os. Tysi±clecia, tak¿e z ³añcuchów. Jest ona nadal niezwykle dekoracyjna. Gdy w 1971 roku odby³a siê prezentacja rze¼by w Pa³acu Sztuki artysta, jako pierwszemu dziêkowa³ Lechowi Kmietowiczowi, ówczesnemu prezesowi Spó³dzielni Mieszkaniowej „Hutnik”, która akcjê rze¼b plenerowych zainicjowa³a i finansowa³a.
Bo huta stali i spó³dzielnia mieszkaniowa „Hutnik” by³y hojnymi mecenasami sztuki. A znani arty¶ci bywali w Nowej Hucie. W relacjach z otwarcia wystaw malarskich w Pawilonie Sztuk Piêknych w Alei Ró¿ zarówno w¶ród twórców, jak i go¶ci znajdziemy nazwiska najlepszych krakowskich malarzy i rze¼biarzy. Bywali tu na wernisa¿ach i rze¼biarze Antoni Hajdecki i Marian Konieczny.
Mo¿e warto zastanowiæ siê nad dalszym losem rze¼b. Mo¿e nale¿a³oby zmieniæ im plener? Bo na razie w oczy rzuca siê tylko „Ryba” w Parku Ratuszowym i ona jedna mimo swej kontrowersyjno¶ci dzi¶ wydaje siê byæ na swoim miejscu.
Krystyna Lenczowska
Mo¿e warto by „¯aglowiec” po¿eglowa³ nad Placem Centralnym?
Fot. autorka
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
