Muzeum PRL-u zaprasza na wystawê „Paczka z Ameryki”. To opowie¶æ o pomocy, jaka p³ynê³a do Polski w okresie PRL-u z Zachodu – zarówno tej instytucjonalnej, zorganizowanej, jak i indywidualnej, prywatnej.
- My¶my dostawali paczki unrowskie i, uwierzcie mi pañstwo, by³y to paczki zaczarowane. Coraz bardziej wierzy³o siê w jak±¶ prawdziw± ciotkê UNRRÊ z Ameryki, przysy³aj±c± prezenty - takiego wojennego ¶wiêtego Miko³aja. UNRRA stawa³a siê w naszych my¶lach konkretn± kobiet±, nie organizacj± czy instytucj± – wspomina Szymon Kazimierski.
UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration - Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy) zosta³a utworzona w Waszyngtonie w 1943 roku z inicjatywy USA, Wielkiej Brytanii, ZSRR i Chin, a jej celem by³a pomoc obszarom wyzwolonym w Europie oraz Azji po zakoñczeniu II wojny ¶wiatowej. Prawie 70 proc. pomocy pochodzi³o z USA, a jej najwiêkszymi odbiorcami by³y Chiny i Polska. W latach 1945-1947 do Polski trafi³y 2 mln ton towarów, m.in. maszyny budowlane i rolnicze, parowozy, wagony kolejowe, samochody ciê¿arowe, warsztaty naprawcze i montownie, a tak¿e ubrania, sprzêt medyczny, lekarstwa, zbo¿e, zwierzêta, artyku³y spo¿ywcze i kilka milionów 5-kilogramowych paczek ¿ywno¶ciowych z zapasów wojskowych.
- Moja szesnastoletnia siostra zaczê³a pracowaæ w Spo³em w po³owie 1945 roku. Zarabia³a, dostawa³a przydzia³y w postaci obiadu i co pewien czas dostawa³a przydzia³ w postaci paczki UNRRA. Te paczki dla mnie to by³a fantazja, bo w tej paczce by³y na przyk³ad bardzo dobre puszki z mlekiem. Tam by³ te¿ smalec w puszkach, ale to nie by³ nasz smalec, mia³ inny sk³ad. Wszyscy mówili, ¿e to ma³pi smalec. Dlaczego ma³pi, to jeden Pan Bóg wie, ale by³ dobry. Oprócz tego by³a m±ka, ale jaka¶ taka bardzo dziwna. Moja matka cholerowa³a na tê m±kê ile wesz³o, bo nie chcia³y jej siê robiæ kluski. M±ka by³a kukurydziana i trzeba by³o do niej zupe³nie inaczej podej¶æ. Przydawa³ siê t³uszcz, przydawa³o siê mleko, ¶mietana. Te podstawowe rzeczy siê przydawa³y. I jeszcze takie ciasto by³o w puszce, które bardzo lubi³em, bo to by³ keks – wspomina Andrzej Kochanowski:
- Zaskakuj±ce jest, jak wiele przedmiotów zwi±zanych z t± powojenn± fal± pomocy znajduje siê jeszcze w naszych domach – opowiada kurator wystawy Karolina ¯³obecka. – Kiedy zwrócili¶my siê za po¶rednictwem mediów z pro¶b± o pomoc w jej tworzeniu, skontaktowa³o siê z nami wiele osób z ca³ego kraju. Dziêki nim mo¿emy pokazaæ na wystawie m.in. ³ó¿ko (do niedawna u¿ywane), puszki, worki, opakowania. W pierwszym tygodniu wystawie towarzyszy³ te¿ bêdzie pokaz przed budynkiem Muzeum PRL-u samochodu dodge, który dotar³ do Polski wraz z unrowsk± pomoc±, a pó¼niej by³ wykorzystywany przez stra¿aków.
Druga wielka fala zorganizowanej pomocy nap³ynê³a do Polski w latach 80. Na wystawie zobaczymy m.in. kolekcjê plakatów z ró¿nych krajów, informuj±cych o sytuacji w Polsce i akcjach pomocy, dyktafon/rekorder - Jan Strêkowski dosta³ je z Norwegii i nagrywa³ na nim audycje Radia Solidarno¶æ, aparat z Francji, którym Piotr Augustynek fotografowa³ demonstracje w Nowej Hucie, a tak¿e powielacz.
- Pi¿amka i buciki pochodz± z lat stanu wojennego. Gdy mia³o siê urodziæ moje starsze dziecko, dostali¶my dwie wielkie paki ubranek z Pary¿a, w¶ród nich maleñk± koszulkê na szelkach z wyhaftowanym l’enfant terrible i skórzane buciki. Kto pamiêta te czasy, wie, ¿e wyhaftowaæ mo¿na by³o, co siê chcia³o – ale skórzane trzewiki dla rocznego malucha nie istnia³y ani w sklepach, ani na tandecie, ani w Pewexie. Nades³a³a je siostra naszego przyjaciela, mieszkaj±ca wówczas we Francji. W pace by³y m.in. czerwone kaloszki, spodenki, koszulki, sukienki, pi¿amki, przy których polskie by³y smêtn± karykatur± oraz tetrowe pieluchy, które wówczas by³y na kartki – wspomina Dorota Strojnowska.
Wystawa „Paczka z Ameryki” opowiada o wycinku peerelowskiej rzeczywisto¶ci dotykaj±c dwóch fundamentalnych dla tego czasu zagadnieñ: ograniczonej mo¿liwo¶ci przekraczania granicy oraz gospodarki niedoboru. Odnosi siê równie¿ do „paczki z zachodu” jako formy prze³amania izolacji w ramach bloku komunistycznego, formy utrzymywania wiêzów z rodzin± pozostaj±c± w innym kraju oraz paczki bêd±cej namacalnym dowodem, ¿e ludzie ¿yj±cy w wolnych krajach nie zapomnieli o tych mieszkaj±cych za ¿elazn± kurtyn±. Jest tak¿e opowie¶ci± o marzeniach i d±¿eniu do posiadania towarów, które uosabia³y mityczny zachód - pojmowany jako przeciwieñstwo peerelowskiej rzeczywisto¶ci, symbol wolnego ¿ycia, dobrobytu.
- Obie opowie¶ci splataj± siê na poczcie, przez któr± przechodzi³a du¿a czê¶æ pomocy, zw³aszcza tej prywatnej oraz na bazarze, który dla osób nie maj±cych rodziny czy znajomych za granic± by³ jedynym miejscem, w którym mo¿na siê by³o w takie rzeczy zaopatrzyæ – dodaje Karolina ¯³obecka. - Wa¿ny jest te¿ w±tek granicy i jej przepuszczalno¶ci – opowiadamy, jak to siê zmienia³o na przestrzeni lat, opowiadamy te¿ o turystyce handlowej.
Ekspozycji towarzyszy cykl debat naukowo-historycznych „Za ¿elazn± czy niedomkniêt± kurtyn±?”. Wystawa pozwoli zaproszonym historykom z bli¿sza przyjrzeæ siê licznym problemom zwi±zanym z przynale¿no¶ci± do sowieckiej strefy wp³ywów i odsuwania siê Polski od Zachodu po 1944 roku. Uczeni bêd± dyskutowaæ nie tylko o „imperialistycznych” wp³ywach w PRL, kampaniach polityczno-spo³ecznych wymierzonych w Zachód, lecz równie¿ o wzorcach i inspiracjach stamt±d p³yn±cych, o przemianach w polskiej gospodarce i stopniowym otwieraniu siê na Zachód oraz o ambicjach i aspiracjach polskiego spo³eczeñstwa stale i z têsknot± spogl±daj±cego poza zachodni± granicê Polski.
Spotkania poprowadzi Krzysztof Kloc – doktorant Uniwersytetu Pedagogicznego. Wstêp wolny. Kalendarz spotkañ wygl±da nastêpuj±co:
* 12 wrze¶nia, „UNRRA – tak, plan Marshalla – nie? Jak Polska odwraca³a siê od Zachodu w okresie powojennym”.
* 10 pa¼dziernika, „Antropologia niedoboru gospodarki socjalistycznej”.
* 14 listopada, „Marzec 1968 i kampanie «anty» w PRL”.
* 12 grudnia „«Luksus» w PRL. Aspiracje i marzenia mieszkañców Polski Ludowej”.
* 9 stycznia, „Nie tylko stonka. «Imperialistyczne» i «zachodnie» wp³ywy w PRL”.
* 6 lutego „Stany Zjednoczone a przemiany «okr±g³osto³owe» w Polsce”.
* * *
Wystawa „Paczka z Ameryki”, kuratorka Karolina ¯³obecka, Muzeum PRL-u w Krakowie (os. Centrum E 1), od 21 czerwca 2017 r. – 10 lutego 2018 r. Wystawê mo¿na zwiedzaæ od wtorku do niedzieli w godz. 10-17. Wtorek jest dniem darmowym. Partnerem wystawy jest Poczta Polska. Patronami: Konsulat Generalny Republik Francuskiej w Krakowie oraz Instytut Francuski w Krakowie. Patronami Medialnymi: „Dziennik Polski”, „Tygodnik Powszechny”, „G³os. Tygodnik Nowohucki” i Radio Kraków.
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
