Od 29 kwietnia br. w nowohuckim oddziale Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Nowa Huta dla Wolnej i Niepodległej
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zaprasza na wystawę o opozycyjnej Nowej Hucie. Brzmi to trochę paradoksalnie, bo najmłodsza dzielnica Krakowa powstała w okresie stalinizmu, kojarzy się zdecydowanie z ideologią socjalistyczną.
A jednak od samego początku istnienia Nowej Huty, najpierw wśród jej budowniczych, potem mieszkańców bywały jednostki, dla których system polityczny zaprowadzony w Polsce przez Sowietów, był nie do przyjęcia. Byli żołnierze Armii Krajowej, oficerowi przedwojennego Wojska Polskiego, czy żołnierze wyklęci też budowali Nową Hutę i czasem głośno wyrażali swój negatywny stosunek do komunistycznych władz. Koniec lat 50. XX wieku przynosi pierwszy poważny bunt mieszkańców Nowej Huty przeciwko władzy ludowej – decyzja o cofnięciu pozwolenia na budowę kościoła na os. Teatralnym doprowadziła do walk ulicznych 27 i 28 kwietnia 1960 r. Przeszły one do historii jako Obrona Krzyża w Nowej Hucie. Wydarzenie to nie tylko zakończyło społeczny eksperyment władz – próbę stworzenia „nowego człowieka” wzorowanego na „człowieku sowieckim”, ale zaprojektowało późniejszą nowohucką opozycję.
Do obrony krzyża odwoływała się pierwsza opozycyjna organizacja w Nowej Hucie Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy, notabene wydawała drugoobiegowy „Krzyż Nowohucki”. Franciszek Grabczyk, współzałożyciel ChWLP, był jedynym, oficjalnym nowohuckim współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników. Wreszcie członkowie ChWLP rozpoczęli 26 sierpnia 1980 roku głodowy strajk solidarnościowy z robotnikami Wybrzeża. W tym samym czasie do Huty im. Lenina przychodziły pociągi ze
Śląska, na których górnicy demonstrowali swój pogląd na stosunkową słabą akcję strajkową, pisali na burtach wagonów: „Krakowiacy ch… nie Polacy!”.
I znowu paradoks: nieliczne strajki przerodziły się w szybką organizację NSZZ „Solidarność”, w kombinacie zwaną Komitetem Robotniczym Hutników (KRH). W sierpniu i wrześniu 1980 roku rozpoczął się nie tylko w Nowej Hucie wielki ruch społeczny odnowy ludzi i państwa. Niestety zdławiony przez generała Wojciecha Jaruzelskiego wprowadzeniem stanu wojennego.
To wtedy na pierwsze strony kart historii ponownie wdziera się Nowa Huta – bowiem na tutejszych ulicach odbywają się jedne z najpotężniejszych demonstracji przeciwko generałowi w Polsce. Tutaj Stanisław Malara i ks. Władysław Palmowski utworzyli tajny związek zawodowy - Społeczny Fundusz Pomocy Pracowniczej. W nowohuckich kościołach w Bieńczycach i Mistrzejowicach prężnie działali duszpasterze „Solidarności” z księdzem Kazimierzem Jancarzem na czele, którego sława niezłomnego kapelana opozycji wykraczała daleko poza Kraków.
Gliniane nogi upadającego systemu socjalistycznego w Polsce zaczęły się mocniej chwiać, kiedy 26 kwietnia 1988 roku zastrajkował wydziały HiL z Walcownią Zgniataczem na czele. Wprawdzie przerwała go brutalna pacyfikacja, ale poruszony kamień spowodował lawinę: strajki w Polsce, porozumienia Okrągłego Stołu i kontraktowe, bo nie w pełni wolne, wybory 4 czerwca 1989 roku.
W 25. rocznicę tamtych wydarzeń Muzeum Historyczne Miasta Krakowa otwiera wystawę Nowa Huta dla Wolnej i Niepodległej. Jej otwarcie nastąpi we wtorek, 29 kwietnia br. o godz. 14.00 w oddziale Dzieje Nowej Huty na os. Słonecznym 16. Wystawę będzie można oglądać do 5 października br.
(f)
Ten serwis używa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowią tylko część materiałów, które w całości znaleźć można w wersji drukowanej "Głosu - Tygodnika Nowohuckiego".
