Postsocjalistyczna i religijna – ¦WIÊTE PRZESTRZENIE
Ruch pielgrzymkowy musia³ byæ do¶æ intensywny, skoro Antoni Pustelnik wielokrotnie zmienia³ miejsce pobytu na pustyni, poniewa¿ nie móg³ spokojnie modliæ siê z powodu licznych odwiedzin, a pewien diakon z Aleksandrii za³o¿y³ rodzaj biura pielgrzymkowego, poniewa¿ wystawia³ przepustki do ¶w. Antoniego Pustelnika – czytamy o historii pielgrzymowania w pracy zbiorowej pod redakcj± ks Zygmunta Malackiego „Ku Jasnej Górze z WAPM".
Czasów wczesnego ¶redniowiecza siêga europejska tradycja pielgrzymowania do grobu ¶w. Jakuba, aposto³a w Hiszpanii i grobów aposto³ów Piotra i Paw³a w Rzymie.
W pó¼niejszych wiekach srednich nieco zmieni³y siê miejsca do których pielgrzymowano. Teraz obiektem powszechnego kultu i celem pielgrzymów sta³y siê figurki lub obrazy s³yn±ce ³askami. Za przyczyn± mnogo¶ci p±tników i dla ich wygody ros³y sanktuaria a obok nich klasztory i schroniska gdzie utrudzeni wêdrowcy mogli otrzymaæ pomoc duchowa i materialn±. Podejmowanie takiej pielgrzymki by³o czasem jednym z najwa¿niejszych aktów religijnych w ¿yciu, wymagaj±cych nie tylko hartu ducha, ale i wyj±tkowych przygotowañ. P±tnikami stawali siê ludzie wszystkich stanów. Kartezjusza - na przyk³ad - a¿ dwukrotnie pielgrzymowa³ do Domku Maryi w Loreto.
P±tnicy, ludzie zdrowi i chorzy, ubodzy i bogaci, zdesperowani szczê¶liwi podró¿owali indywidualnie i w grupach, by w ¶wiêtych miejscach b³agaæ o ratunek, odpokutowaæ przewinienia lub wyraziæ swoj± wdziêczno¶æ.
Ca³a Europa Zachodnia pokryta by³a sieci± dróg, na których miliony pielgrzymów dzieli³y trudy i niebezpieczeñstwa podró¿y z wêdruj±cymi studentami, kupcami i innymi podró¿nymi. W drodze do Jerozolimy, Rzymu lub Santiago de Compostela, do Akwizgranu wêdrowcy nara¿ali siê na niewygody i niebezpieczeñstwa. Przemierzaj±c Europê, podobnie jak arty¶ci, misjonarze i naukowcy, ¶redniowieczni pielgrzymi przyczynili siê do rozwoju wspólnych dla Europy Zachodniej cech kultury, które do dzisiaj odciskaj± swoje piêtno na obliczu pañstw pomiêdzy Islandi± i Sycyli±, Dublinem i Krakowem. Dopiero pod koniec ¶redniowiecza dokonuje siê zmiana: pielgrzymi zwracaj± siê ku miejscom kultu znajduj±cym siê w pobli¿u ich rodzinnego miasta. Zarazem zmienia siê charakter pielgrzymek wyruszaj±cych w dalszym ci±gu w dalekie strony; z czasem zamieniaj± siê one w podró¿e podejmowane dla rozrywki i przygody. W tym czasie, gdy dalekie wyprawy zosta³y wyparte przez pielgrzymki po okolicy, równie¿ studenci coraz rzadziej zapuszczaj± siê w odleg³e strony.
*** „Na pierwszy rzut oka ³±czenie okre¶lonych "przestrzeni" z Bogiem mo¿e budziæ pewne zastrze¿enia. Czy bowiem przestrzeñ, tak samo jak czas, nie podlega ca³kowicie panowaniu Boga? Wszystko przecie¿ wysz³o z Jego r±k i nie ma takiego miejsca, gdzie nie mo¿na by Go spotkaæ: "Do Pana nale¿y ziemia i to, co j± nape³nia, ¶wiat i jego mieszkañcy. Albowiem On go na morzach osadzi³ i utwierdzi³ ponad rzekami" (Ps 24 [23], 1-2). Bóg jest obecny w równej mierze we wszystkich miejscach na ziemi, tak ¿e ca³y ¶wiat mo¿e uchodziæ za "¶wi±tyniê" Jego obecno¶ci. Nie zmienia to jednak faktu, ¿e podobnie jak rytm czasu mo¿e byæ wyznaczany przez kairo - szczególne momenty ³aski - tak i przestrzeñ mo¿e przechowywaæ znaki nadzwyczajnych zbawczych interwencji Boga. Ta intuicja obecna jest zreszt± we wszystkich religiach, które nie tylko wznosz± ¶wi±tynie, ale tworz± te¿ ¶wiête przestrzenie, gdzie spotkanie z rzeczywisto¶ci± Bosk± mo¿e staæ siê prze¿yciem g³êbszym ni¿ to, jakie dostêpne jest zwykle w niezmierzonych obszarach kosmosu” – pisze Jan Pawe³ II w li¶cie do pielgrzymów 29 czerwca 1999, w uroczysto¶æ ¦wiêtych Aposto³ów Piotra i Paw³a,
***
W Krakowie tradycja modlitwy przy rwelikwiach ¶wiêtych trwa niemal 900 lat.
W naszym mie¶cie znajduje siê 20 ko¶cio³ów z grobami 9 ¶wiêtych, 7 b³ogos³awionych i 8 kandydatów na o³tarze, 12 - s³yn±cych ³askami wizerunków Matki Boskiej. Jest tu ponad 100 klasztorów, muzea i instytucje o charakterze muzealnym. Miasto ma wiêc olbrzymi potencja³ by przyciagaæ tu pielgrzymów z ca³ego ¶wiata.
Poszczególne wieki mia³y swe wielkie postaci ciesz±ce siê szczególnym kultem i przyci±gaj±ce do miasta tysi±ce pielgrzymów modl±cych siê przy grobach ¶w. Stanis³awa czy ¶w. Jacka, a w ostatnim czasie – ¶w. Faustyny Kowalskiej. Ostatnie æwieræ wieku jest dla Krakowa pod tym wzglêdem czasem szczególnym – Ojciec ¦wiêty Jan Pawe³ II kanonizowa³ lub beatyfikowa³ 8 osób, których ¿ycie zwi±zane by³o z Krakowem i których groby znajduj± siê w krakowskich ko¶cio³ach.
Do krakowskich £agiewnik przybywaj± dzi¶ go¶cie z blisko 100 krajów: dominuj± przyjezdni z Europy (stanowi± 78 proc. pielgrzymów), a nastêpnie z Ameryki Pó³nocnej (16 proc.). Zasiêg przestrzenny oddzia³ywania sanktuarium w £agiewnikach jest obecnie najwiêkszy na ¶wiecie (Jasna Góra ponad 80 krajów, a Lourdes i Fatima - ponad 70 krajów). Kraków jest centrum ¶wiatowym kultu Bo¿ego Mi³osierdzia i kultu ¶w. Siostry Faustyny. Wreszcie jest to miasto i region b³. Jana Paw³a II, który wkrótce zostanie og³oszony ¶wiêtym.
£agiewniki znajduj± siê ju¿ w ofercie najwa¿niejszych agencji turystycznych ¶wiata (przybywa tu ok. 500 tys. pielgrzymów z zagranicy rocznie). Stanowi± oni blisko 25 proc. ogó³u odwiedzaj±cych, co na tak m³ody o¶rodek, z pewno¶ci± jest warto¶ci± znacz±c±. Jest to równocze¶nie najwy¿szy odsetek w Polsce i jeden z najwy¿szych w Europie (np. Lourdes ma 15 proc., Jasna Góra – ok. 10 proc., San Giovanni Rotondo - ponad 5 proc.).
Ka¿dego roku oko³o 30 proc. p±tników przybywa do sanktuarium po raz pierwszy, ale równocze¶nie taki sam odsetek przyje¿d¿a tu wielokrotnie, a blisko 20 proc. odwiedza sanktuarium ka¿dego roku.
W granicach województwa ma³opolskiego znajduje siê ok. 120 sanktuariów. Zgoda, ¿e o ró¿nej sile oddzia³ywania, ale i o miêdzynarodowej randze i s³awie.
Obok znanych w Europie - Sanktuarium Bo¿ego Mi³osierdzia w £agiewnikach, Katedry Wawelskiej, Sanktuarium Pasyjno–Maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej, Wadowic, Centrum ¶w. Maksymiliana Kolbego w Harmê¿ach; rangê krajow± i ponadregionaln± posiadaj±: sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej na Krzeptówkach oraz sanktuarium na Wiktorówkach w Zakopanem, sanktuaria w Lud¼mierzu, Jamnej, Limanowej, Tuchowie.
Krakowski gród jest obok tego, tak¿e miejscem skupiaj±cym ró¿ne religie. Prawos³awni posiadaj± cerkiew pw. Za¶niêcia Marii Panny przy ul. Szpitalnej, grekokatolicy – ko¶ció³ Podwy¿szenia Krzy¿a ¦wiêtego (¶w. Norberta) przy ul. Wi¶lnej, Ormianie-unici – ko¶ció³ Bo¿ego Mi³osierdzia przy ul. Felicjanek, a wyznawcy ko¶cio³a ewangelicko augsburskiego (luteranie) - ko¶ció³ ¶w. Marcina przy ul. Grodzkiej. Cerkwie greckokatolickie oraz prawos³awne na terenie Ma³opolski zachowa³y siê g³ównie na £emkowszczy¼nie, a wiêkszo¶æ z nich wpisana jest na Ma³opolski Szlak Architektury.
Ma³opolskê przecina sieæ szlaków tematycznych, w tym 5 krakowskich szlaków religijnych, Ma³opolski Szlak Papieski im. Jana Paw³a II, Szlak ¶w. Jakuba Aposto³a, Szlak ¶w. Szymona w Lipnicy Murowanej oraz unikalny w skali Europy – Szlak Architektury Drewnianej (136 ko¶cio³ów katolickich, 49 cerkwi), a na nim obiekty wpisane na Listê UNESCO.
O turystyce pielgrzymkowej mówiono w Krakowie podczas pa¼dziernikowej konferencji Turystyka religijna jako element integracji miêdzykulturowej.
Konferencja organizowana by³a w ramach Promocja oferty turystyki religijnej Ma³opolski na arenie miêdzynarodowej realizowanego przez Województwo Ma³opolskie i Gminê Miejsk± Kraków. Jego celem jest m.in. zwiêkszenie zainteresowania potencjalnych turystów zagranicznych ofert± turystyki religijnej Ma³opolski i Krakowa, wykreowanie marki Krakowa i Ma³opolski jako europejskiego centrum religijnego na arenie miêdzynarodowej oraz wzmocnienie turystycznego wizerunku Krakowa i Ma³opolski, jako miejsca podró¿y religijnych. I nie tylko religijnych – gdy¿ dzi¶ pielgrzymowanie ³±czy w sobie zwiedzanie nie tylko miejsc kultu religijnego.
***
Teraz, decyzja papie¿a Franciszka o organizacji ¦wiatowych Dni M³odzie¿y w 2016 r. w³a¶nie w Krakowie, sprawi ¿e przyjedzie tu wiele pielgrzymów z najodleglejszych krajów. Na pewno oczy ca³ego ¶wiata bêd± tak¿e skierowane na Kraków 27 kwietnia przysz³ego roku, gdy papie¿ Jan Pawe³ II zostanie og³oszony ¶wiêtym.
Postsocjalistyczne miasto i sanktuarium? Te dwie sprzeczne filozofie mo¿na po³±czyæ w... turystyce. Bo i Nowa Huta ma swoje sanktuarium, do którego pielgrzymowano od setek lat… Mogi³ê z cudownym laskami s³yn±cym Krzy¿em Mogilskim, z jego cudown± histori±.
- W ostatnich 20 latach Nowa Huta cieszy siê du¿ym zainteresowaniem turystów zagranicznych. Nie tylko ze wzglêdu na zabytki architektury socrealistycznej, ale równie¿ sakralnej. Sta³ym punktem zwiedzania Nowej Huty jest, obroniony przez Nowohucian przed usuniêciem, krzy¿ na os. Teatralnym, Arka Pana – nowoczesny ko¶ció³, na budowê którego kamienie –otoczaki, przynie¶li ludzie w teczkach, gdzie wierni gromadz± siê ka¿dego 13 miesi±ca, ¿eby oddaæ cze¶æ Matce Bo¿ej Fatimskiej, a tak¿e Opactwo Cystersów w Mogile, odwiedzane przez pielgrzymów od wieków, gdzie Wierni oddaj± cze¶æ s³yn±cemu ³askami Panu Jezusowi Mogilskiemu nie tylko podczas ca³onocnego czuwania w ka¿dy pierwszy pi±tek miesi±ca i w tygodniu odpustowym w okolicy 14 wrze¶nia, ale przez ca³y rok.
Nowa Huta – w zamy¶le za³o¿ycieli miasto komunistyczne, jest wielkim ¶wiadectwem zwyciêstwa nad z³em, ¶wiadectwem mocy wiary i nadziei – warto¶ci, których we wspó³czesnym ¶wiecie tak bardzo ludziom brakuje.
Tury¶ci, których go¶cili¶my w Nowej Hucie, wyje¿d¿aj± zachwyceni przestrzeni±, zieleni±, a niektórzy odkrywaj± sens ¿ycia, bo, jak powiedzia³ oprowadzaj±cy grupê Francuzów ojciec cysters „je¿eli Pan Bóg jest na pierwszym miejscu, to wszystko jest na swoim miejscu” – mówi Barbara Podpirka dyrektor Biura Podró¿y GALEON, które w swojej ofercie ma tak¿e pielgrzymki.
Podobnie jak w innych sanktuariach, po p±tnikach, którzy odwiedzali Mogi³ê i modlili siê u stóp mogilskiego krzy¿a przez wieki przez wieki, pozosta³y ¶wiadectwa - wota dziêkczynne, ¶wiadcz±ce ¿e wiara czyni cuda.
Nadal Szlak pielgrzymkowy z „muszl±” ¶w. Jakuba pozostaje jednym z najpopularniejszych w dzisiejszej Europie. W Polsce równie¿ znajdziemy jego ¶lady, ale mo¿na te¿ podró¿owaæ „Szlakiem Cysterskim”. Bo to nie tylko zwiedzanie klasztorów cysterskich, ale i swoista wyprawa w przesz³o¶æ, pe³na refleksji nad duchowym ¿yciem blisko natury, tak odleg³ym i odmiennym od tego w obecnych czasach. To zapoznanie siê z bogactwem cysterskiego dziedzictwa pozwoli wspó³czesnemu cz³owiekowi pog³êbiæ wiedzê o europejskich korzeniach i da inspiracjê „do tworzenia tera¼niejszo¶ci i przysz³o¶ci - jak czytamy w zachêcaj±cym s³owie na stronie www. Opactwa Cystersów w Mogile.
Krystyna Lenczowska
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
