To niegdy¶ kwitn±ca, podkrakowska wie¶, w latach 60.tych ubieg³ego wieku upchniêto miêdzy tzw. zwa³kê a hutê. Wielu mieszkañców pod naciskiem poszerzania terenu kombinatu przeprowadzi³o siê do miasta. Teraz, po zniesieniu strefy ochronnej wokó³ kombinatu, niektórzy wracaj± na ojcowiznê. I do czego jeszcze?
Licz±cy dzi¶ 340 mieszkañców Pleszów to znowu nie takie byle osiedle. B±d¼ co b±d¼ odwiedzi³ go sam Karol, ksi±¿ê Wali, w 2002 roku sk³adaj±c wizytê na hutniczej ha³dzie, na której gospodarowa³a polsko-szkocka spó³ka Slag Recycling. A w odleglejszej przesz³o¶ci zawita³ tu sam Naczelnik Tadeusz Ko¶ciuszko.
Ludwika Hacu¶, dzi¶ starsza pani, jest jedn± z tych, którzy wrócili. Wróci³ tu równie¿, jej syn Leszek Hacu¶. Oboje udzielaj± siê w Towarzystwie Przyjació³ Ziemi Pleszowskiej.
Jako stowarzyszenie mieszkañców w Dzielnicy XVIII nie byli pierwsi. Pierwsze by³o Stowarzyszeni Obrony Ruszczy, zawi±zane na fali protestu przeciwko budowie interwencyjnego osiedla. Dziêki wspólnemu stanowisku mieszkañców pierwotny kszta³t osiedla ostatecznie zmieniono.
- Spotkali¶my siê w 2005 roku, jeszcze w starej ¶wietlicy przy ko¶ciele. To by³ impuls: ze nie mamy wody, kanalizacji, gazu, chodników, a w osiedlu nic siê nie dzieje. Pozostali starsi mieszkañcy, z pokolenia które prze¿y³o czasy, gdy w³adza „zabiera³a” albo „dawa³a”, wyznaj±cy opcjê, ¿e „powinni nam zrobiæ”. S³ucha³em ludzi, ale zwróci³em uwagê, ¿e musimy sami na nasze, potrzeby popatrzeæ inaczej. Jako Towarzystwo Przyjació³ i Ziemi Pleszowskiej chcemy nie tylko ¿yæ histori±, ale zmieniaæ nasze osiedle. Dzia³amy – mówi Leszek Hacu¶ dzi¶ prezes Towarzystwa.
Choæ wróci³ do Pleszowa z centrum Krakowa, nie ukrywa, ¿e Nowa Huta bardzo go interesuje. A w³asne osiedle szczególnie. Dlatego zwróci³ uwagê na projekt Ogrody Nowej Huty prowadzony przez O¶rodek Kultury im. C.K.Norwida. I zainspirowa³ siê pomys³em przekszta³cenia zaniedbanego osiedlowego skweru w park, z jednoczesnym upamiêtnieniem Tadeusza Ko¶ciuszki.
Prawd± jest ¿e Ko¶ciuszko w Pleszowie nocowa³. Gdy zmierza³ w stronê Rac³awic zatrzyma³ siê w dobrach i drewnianym dworku rodziny Czartoryskich, rodziny która ³o¿y³a na jego wychowanie. Mieszkañcy d³ugie lata pamiêæ tego epizodu kultywowali. Symbolem sta³a siê „³aweczka” na której siedzia³ Ko¶ciuszko stoj±ca przy wje¼dzie do Pleszowa. Jedno z ostatnich zdjêæ, tego zabytku, cementowej czy granitowej ³aweczki, wykona³ w 1968 roku, pochodz±cy st±d W³adys³aw Rospondek, hutnik i fotograf, w którego kadrach ocala³y widoki dawnej wsi. Dzi¶ po ³aweczce nie pozosta³ ¶lad, ale na budynku dawnego baru Meksyk, którego w³a¶cicielem by³ wówczas Jerzy Bednarski i za jego spraw±, zawis³a tablica po¶wiêcona temu wydarzeniu.
- My¶la³em o tym naszym zaniedbanym osiedlowym ryneczku... To by³oby dobre miejsce by i uczciæ Naczelnika, i zmieniæ go w ³adne, reprezentacyjne miejsce – mówi L. Hacu¶. Warto, bo s±siedztwo te¿ jest znakomite – zabytkowy ko¶ció³, w g³êbi za nim pa³ac a tu¿ przy – urokliwa kapliczka.
Dobry pocz±tek juz zosta³ zrobiony. Kilka lat temu za osiedlowym sklepem i ¶wietlic± powsta³ ogródek jordanowski. Teraz mieszkañcy splantowali pod nowy ogród teren obok i skwer na ¶rodku rynku.
Jaki kszta³t przyjmie „pleszowski park” ostatecznie – tego jeszcze nie wiadomo.
Najlepiej gdyby rewitalizacja objê³a ca³y oko³o 2-hektarowy teren w centrum osiedla. Oczywi¶cie z wykorzystaniem rosn±cego ty urokliwego starodrzewia.
Sam Ko¶ciuszko ma byæ upamiêtniony inaczej. Leszkowi Hucusiowi najpierw marzy³ siê zwyk³y kamieñ, z pami±tkow± tablic±, po³o¿ony na ¶rodku uporz±dkowanego skweru. Teraz pomys³ rozwija siê, w konsultacji ze specjalistami od krajobrazu i dróg z Politechniki Krakowskiej, gdzie L. Hacu¶ pracuje.
- Jak to zrobimy – to jeszcze sprawa do ostatecznego rozstrzygniêcia. Mo¿e bêdzie to pomnik ³aweczka z siedz±cym Naczelnikiem, a mo¿e nawi±zuj±c do krakowskiej tradycji i kopiec i kamieñ na nim po³o¿ony – zawiesza g³os L. Hacu¶.
W wyremontowanej w 2007 roku ¶wietlicy osiedlowej dumnie wisi sztandar PSL ufundowany przez mieszkañców Pleszowa w 1936 roku. Przetrwa³ wojnê, przechowywany jako obraz, w ko¶ciele. Po wojnie zaopiekowa³ siê nim Stanis³aw Kawula, który przekaza³ sztandar Towarzystwu Przyjació³ Ziemi Pleszowskiej. I choæ rolników w osiedlu niemal ju¿ nie ma to przetrwa³a ludowa tradycja uwidaczniaj±ca siê podczas do¿ynek osiedlowych, nowohuckich i Dni Pleszowa.
Pleszów zaczyna o¿ywaæ. M³odzi wracaj±, ale wprowadzaj± siê równie¿ nowi mieszkañcy - na ul. Martenowskiej wbudowano cztery nowe domy.
- Jest coraz lepiej. Po pierwsze powietrze ju¿ idealne. Dawniej nie da³o siê okna otworzyæ, teraz oddycha siê swobodnie – podkre¶la Ludwika Hacu¶.
Ale do idea³u daleko i Towarzystwo Przyjaciól Ziemi Pleszowskiej ma o co walczyæ. Doskwiera brak chodników. Z zapowiadanego projektu ich budowy wykonano zaledwie jeden odcinek, wzd³u¿ ul. Igo³omskiej. Osiedle nie ma kanalizacji, choæ niezbyt odlegle, biegnie kolektor ¶ciekowy, zrzucaj±cy ¶cieki do oczyszczalni Kujawy, w³a¶ciwie na terenie Pleszowa. Samo osiedle mo¿e zostanie skanalizowane w 2015 roku, ale na razie nic siê nie dzieje w tej sprawie. W Pleszowie nie ma gazu. Dlatego interesuj±ce bêdzie rozwi±zanie, jakie miasto bêdzie musia³o z zastosowaæ w kontek¶cie zakazu opalania wêglem!
O ile mieszkañcy sami zadbaj± o swoje obej¶cia: domy i ogrody, to o wygl±dzie osiedla ¶wiadczy wspólna, osiedlowa przestrzeñ. I ten skwer, który trudno omin±æ. Ale i tu co¶ siê zmienia. Najpierw w okolicach kapliczki, która zostanie bardziej wyeksponowana. Prace ruszaj± w tym tygodniu.
Krystyna Lenczowska
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
