Tereny Nowej Huty, to obszar pokryty bardzo urodzajnymi ziemiami – czarnoziemami powsta³ymi na lessach. Ten walor naszych okolic przez przesz³o 7 tysiêcy lat by³ doceniany i wykorzystywany przez spo³eczno¶ci rolnicze, które tutaj zamieszkiwa³y.
Nie inaczej by³o w czasach wczesnego ¶redniowiecza, kiedy to na obecnych terenach Nowej Huty istnia³o kilka rozleg³ych bogatych osad, w których ¿y³a ludno¶æ trudni±ca siê g³ównie upraw± roli. Na ¶lady takich wczesno¶redniowiecznych wsi archeolodzy natrafili, miêdzy innymi, w Cle, Pleszowie i Mogile. Pozosta³o¶ci jednej z nich odkryte zosta³y w latach piêædziesi±tych i sze¶ædziesi±tych XX wieku w Mogile, w miejscu, gdzie obecnie wznosz± siê zabudowania szpitala im. Stefana ¯eromskiego. Resztki innej, po³o¿onej równie¿ na terenach Mogi³y, nieco dalej na wschód od wspomnianej poprzednio, znajdowa³y siê na po³udnie od terenów Kombinatu, a jej szcz±tki badane by³y, miêdzy innymi, w zwi±zku z licznymi robotami ziemnymi prowadzonymi wzd³u¿ ulicy Igo³omskiej.
Ludzie, którzy ¿yli w tych osadach zajmowali siê g³ównie upraw± roli i chowem zwierz±t. W materiale archeologicznym nie brak jednak równie¿ ¶ladów parania siê zbieractwem i zajêciami pozarolniczymi (takimi jak garncarstwo, obróbka drewna, kamienia, poro¿a i ko¶ci oraz w³ókna). Do znalezisk ¶wiadcz±cych o produkcji rolniczej nale¿± przede wszystkim szcz±tki ro¶lin uprawnych oraz chwastów zbo¿owych. Wykorzystywanie ro¶lin uprawnych potwierdzaj± tak¿e po¶rednio odkrycia przedmiotów s³u¿±cych do przetwarzania p³odów rolnych: znaleziska ¿elaznych radlic i sierpa, fragmentów kamieni ¿arnowych oraz fragmentów glinianych pra¿nic. Aby poznaæ dietê naszych przodków, archeolodzy poddali odkryte materia³y badaniom paleobotanicznym. Dziêki nim okre¶lono, miêdzy innymi, gatunki ro¶lin, których resztki nasi przodkowie domieszali jako plewy do gliny, z której wylepiali nastêpnie u¿ywane w gospodarstwie domowym ceramiczne brytfanny, zwane przez archeologów pra¿nicami. Do dzisiaj nie wiadomo do czego dok³adnie s³u¿y³y te przedmioty, podejrzewa siê, ¿e mog³y byæ wykorzystywane do suszenia i pra¿enia owoców i ziaren zbó¿. W tym jednak przypadku najciekawsza okaza³a siê domieszka, jak± dodano do tworzywa, z którego wykonywano owe p³askie pojemniki. W¶ród odkrytych szcz±tków wyst±pi³y resztki ¿yta zwyczajnego, jêczmienia zwyczajnego, pszenicy zwyczajnej, prosa zwyczajnego, pszenicy orkiszu i, prawdopodobnie, pszenicy p³askurki. Badaniom paleobotanicznym poddano równie¿ zwêglone pozosta³o¶ci nasion znalezione w niektórych obiektach odkrytych na wspomnianych osadach. Oprócz wymienionych powy¿ej ziaren zbó¿, w przepalonym materiale stwierdzono równie¿ ¶lady konopi siewnych i soczewicy jadalnej.
Ziarna zbó¿ stanowi³y oczywi¶cie podstawowy sk³adnik pokarmów ro¶linnych, zapewniaj±cych mieszkañcom opisywanych osad wy¿ywienie. Jednak dzi¶, znaj±c potrzeby naszych organizmów i wymogi piramidy ¿ywieniowej zastanawiamy siê, czy ludzie ówcze¶ni spo¿ywali równie¿ inne (oprócz soczewicy) ro¶liny str±czkowe, warzywa i owoce. W¶ród odcisków nasion stwierdzonych w materiale, z którego wykonano mogilskie pra¿nice stwierdzono równie¿ szcz±tki pasternaku i marchwi zwyczajnej. W tym przypadku nie mo¿na niestety jednoznacznie stwierdziæ, czy s± to szcz±tki ro¶lin uprawnych, czy dziko rosn±cych i czy by³y one przez naszych przodków konsumowane.
Szkoda, ¿e znaleziska nowohuckie nie dostarczaj± nam wiêcej danych na interesuj±cy nas temat. Z innych stanowisk wczesno¶redniowiecznych, na przyk³ad z grodziska w Stradowie ko³o Kazimierzy Wielkiej, znane s± tak¿e szcz±tki grochu, a z badañ przeprowadzonych w Krakowie na Okole i na Wawelu resztki bobu, a nawet kapusty polnej, ogórka, leszczyny, winoro¶li w³a¶ciwej, ¶liwy i brzoskwini. Brak nam obecnie, niestety danych, aby stwierdziæ czy wczesno¶redniowieczni mieszkañcy Mogi³y, Pleszowa i C³a raczyli siê tak¿e pysznymi owocami, jak mieszkañcy Wawelu i Oko³u, czy jednak ich dieta by³a pod tym wzglêdem ubo¿sza, a strawa, obok dañ miêsnych (na omawianych osadach odkryto bowiem, miêdzy innymi, ko¶ci krów, ¶wiñ, kóz lub owiec, oraz kur) sk³ada³a siê g³ównie z dañ zbo¿owych.
Ewa Kubica-Kabaciñska
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
