Naprzeciw mogilskiego klasztoru znajduje siê jeden z najciekawszych zabytków sakralnych Krakowa, Ma³opolski i Polski – modrzewiowy ko¶ció³ pw. ¶w. Bart³omieja Aposto³a. Warto tam zajrzeæ, bo to szczególnej urody ma³a drewniana ¶wi±tynia. Tym bardziej, ¿e ko¶ció³ ten zosta³ wpisany w Szlak Architektury Drewnianej.
Szlak architektury drewnianej, to drogowy szlak turystyczny powsta³y we wspó³pracy województw ¶l±skiego, ma³opolskiego i podkarpackiego. Wspó³praca nad tworzeniem szlaku trwa³a w latach 2001-2003. Kilka lat pó¼niej, w latach 2008-2009, oznakowany zosta³ tak¿e szlak architektury drewnianej w województwie ¶wiêtokrzyskim. Wszystkie obiekty usytuowane na szlaku zosta³y oznakowane tablicami informacyjnymi – stoj±cymi przed g³ównym wej¶ciem do obiektów, na których umieszczono krótki rys historyczny obiektu w trzech wersjach jêzykowych (polskiej, angielskiej i niemieckiej) oraz schematyczn± mapkê ca³ego szlaku wraz z oznaczeniem usytuowania obiektu na szlaku. Taka tablica znajduje siê równie¿ przy ko¶ciele ¶w. Bart³omieja.
Pierwszy drewniany ko¶ció³ na potrzeby wiernych powsta³ w Mogile z inicjatywy biskupa Iwo Odrow±¿a zapewne jeszcze w XIII w., a jego istnienie jest potwierdzone w I po³owie XIV w. Opiekê nad parafialnym ko¶cio³em sprawowali wówczas ojcowie cystersi. Ko¶ció³ ten nie przetrwa³ jednak do naszych czasów. Obecny ko¶ció³ zosta³ zbudowany pó¼niej, dziêki staraniom opata Piotra Hirschberga. Budow± kierowa³ cie¶la Maciej M±czka, o czym ¶wiadczy do dzi¶ zachowany napis na portalu w kruchcie po³udniowej. Uroczystej konsekracji parafialnej ¶wi±tyni dokona³ biskup Jan Rzeszowski w 1475 roku.
Ko¶ció³ ¶w. Bart³omieja jest prawdopodobnie najstarsz± w Polsce trójnawow± ¶wi±tyni± drewnian± o uk³adzie halowym. Trzy nawy (o niemal równej wysoko¶ci) rozdzielone s± ostro³ukowymi arkadami, co , jak na wiek XV, by³o rozwi±zaniem nowatorskim.
Niszczony przez po¿ary i wojny w swojej obecnej formie ko¶ció³ pochodzi z po³owy XVIII wieku, kiedy to zosta³ poddany gruntownej przebudowie. Oko³o 1740 roku do korpusu ko¶cio³a dodano po bokach dwie symetryczne kaplice. W nawach i prezbiterium po³o¿ono nowe stropy. Ponownej konsekracji dokona³ biskup sufragan Franciszek Podkañski w roku 1761. Oko³o 1766 roku powsta³a polichromia o motywach architektonicznych, obejmuj±ca ca³e wnêtrze ko¶cio³a.
Ko¶ció³ ¶w. Bart³omieja jest budynkiem orientowanym z prezbiterium zamkniêtym wielobocznie. W po³udniowej nawie bocznej zachowa³y siê ostro³ukowe odrzwia gotyckie bogato dekorowane motywami ro¶linnymi, z herbem Odrow±¿, dat± wykonania 1466 oraz sygnatur± i podpisem twórcy Macieja M±czki.
Na wspomnian± polichromiê sk³adaj± siê elementy dekoracji architektonicznej, medaliony z portretami biskupów (Iwo Odrow±¿a, Jana Prandoty i Zbigniewa Ole¶nickiego), ¶wiêtych i uczonych zwi±zanych z Mogi³± (b³. Wincentego Kad³ubka) oraz herbami Odrow±¿, Radwan oraz Abdank. Na stropie nawy g³ównej przedstawiono Wizjê ¶w. Bernarda z Clairvaux, rozkrzewiciela Zakonu Cystersów i wielkiego czciciela Matki Bo¿ej. Na stropach kaplic bocznych znajduj± siê z kolei Apoteoza ¶w. Izydora, patrona rolników oraz ¶w. Bart³omieja Aposto³a, patrona parafii.
O³tarz g³ówny z obrazem ¶w. Bart³omieja (autorstwa ks. Jana Kaczmarka, profesora Uniwersytetu Jagielloñskiego) uzupe³nia malowid³o iluzjonistyczne z ok. 1770 roku przedstawiaj±ce postacie ¶w. Piotra i Paw³a. W ko¶ciele znajduje siê tak¿e obraz Matki Bo¿ej z 1639 roku autorstwa zakonnika Benedykta Tar³o. Ca³o¶æ wyposa¿enia dope³nia rokokowa ambona i drewniana chrzcielnica na kamiennej podstawie pochodz±ca prawdopodobnie z XVI wieku. Oko³o 1752 roku obok ko¶cio³a zbudowana zosta³a drewniana, nakryta kopu³owym gontowym he³mem, dzwonnica z bram±.
Przez okres zaborów a¿ do 15 kwietnia 1951 roku parafiê w Mogile prowadzili ksiê¿a diecezjalni. Ostatnim z nich by³ ks. Józef Zastawniak, który po przekazaniu parafii na nowo ojcom cystersom, zosta³ proboszczem nowo utworzonej parafii w Czy¿ynach. Pierwszym powojennym proboszczem cystersem parafii ¶w. Bart³omieja w Mogile zosta³ o. Benedykt Matejkiewicz.
Warto dodaæ, ¿e od 10 wrze¶nia 1884 do 30 wrze¶nia 1985 roku w mogilskiej parafii i w ko¶ciele ¶w. Bart³omieja pos³ugê wikarego pe³ni³ ks. Józef Biba, który ju¿ jako kap³an zmieni³ nazwisko na Bilczewski. Ten pó¼niejszy arcybiskup metropolita lwowski, zosta³ 26 czerwca 2001 beatyfikowany przez Papie¿a Jana Paw³a II podczas jego wizyty we Lwowie. Kanonizacja Józefa Bilczewskiego przez papie¿a Benedykta XVI odby³a siê 23 pa¼dziernika 2005 w Rzymie.
W tym roku, ko¶ció³ ¶w. Bart³omieja Aposto³a w ramach szlaku architektury drewnianej mo¿na zwiedzaæ od 7 maja do 30 wrze¶nia. Dni zwiedzania, to: czwartek, pi±tek i sobota w godz. od 9.00 do 18.00 z przerw± od 13.00 do 13.30 oraz niedziela w godz. od 12.00 do 17.00 (bez przerwy). Ojcowie cystersi zapraszaj± na niedzieln± Eucharystiê do ko¶cio³a ¶w. Bart³omieja, która sprawowana jest tam o godz. 11.30. W czasie ¶lubów, pogrzebów i przypadaj±cych nabo¿eñstw ko¶ció³ nie jest udostêpniany do zwiedzania. W wyszczególnionych dniach i godzinach otwartych jest 80 obiektów architektury drewnianej w Ma³opolsce i na Podkarpaciu. W ka¿dym z tych obiektów do dyspozycji zwiedzaj±cych jest przewodnik.
(f)
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
