W polskiej tradycji, karp to najbardziej wigilijna ryba. Czy usma¿ony, czy w galarecie, czy uwêdzony – w trakcie wigilijnej wieczerzy smakuje wyj±tkowo. Zreszt± wielu naszym rodakom, karp kojarzy siê wy³±cznie z wigili±. I choæ, nie jest to nasz rodzimy gatunek, to zadomowi³ siê u nas na dobre. I sta³ siê nasz.
Bo za ojczyznê karpia, a w zasadzie jego „dzikiej” formy, czyli sazana uchodzi zlewisko mórz Czarnego, Egejskiego, Adriatyku, Kaspijskiego i Aralskiego oraz Pacyfiku. W Europie hodowany by³ od do¶æ dawna, bo prawdopodobnie ju¿ od VI-V wieku przed nasz± er±. W bli¿szych nam czasach i bli¿szej okolicy pierwsza informacja o hodowli karpi w stawach pochodzi z Bawarii. A zapisa³ j± mnich Albertus Magnus ¿yj±cy w latach 1230-1310. Nieco pó¼niej, bo w XV wieku, karpia nobilitowa³ nasz s³awny kronikarz Jan D³ugosz, który w swoich kronikach zanotowa³, ¿e 9 lipca 1410 roku król W³adys³aw Jagie³³o wys³a³ do Krzy¿aków poselstwo z propozycj± pokoju: „… w tym dniu wysy³a swego rycerza Piotra Korzborga, szlachcica z domu Korzborg, który ma w herbie trzy karpie...”.
Ale wtedy w Polsce ju¿ karpie hodowano. W XIII wieku istnia³y gospodarstwa stawowe w pobli¿u Milicza, w Przygodzie oraz w okolicach O¶wiêcimia i Zatora. Wed³ug przekazów historycznych samo Ksiêstwo O¶wiêcimskie dostarcza³o na dwór królewski w Krakowie kilkadziesi±t ton karpia. Hodowl± karpia zajmowa³y siê równie¿ niektóre klasztory. Do dzisiaj w Mogile pozosta³a nazwa Suche Stawy, która wskazuje, ¿e kiedy¶ i nasi mogilscy cystersi, oprócz modlitwy, zajmowali siê nie tylko upraw± roli ale hodowali równie¿ w swoich stawach karpie. Do dzisiaj z doskona³ych karpi s³yn± te¿ siostry benedyktynki ze Stani±tek, które po latach reanimowa³y star± tradycjê hodowli karpi w swoich stawach.
Prze³omem w w hodowli karpi by³ system wprowadzony przez Tadeusza Dubisza, ¿yj±cego w latach 1813-1888, który wprowadzi³ obowi±zuj±cy do dzisiaj podzia³ stawów hodowlanych na kategorie w zale¿no¶ci od wieku ryby i potrzeb hodowlanych. System ten polega na przeprowadzaniu tar³a w ma³ych stawkach (tarliskach), a nastêpnie na kolejnym przenoszeniu wylêgu do odrêbnych stawów (przesadek). Pierwsze takie tarlisko i stawy przesadkowe Dubisz wybudowa³ w gospodarstwie Landek ko³o Cieszyna. System ten pozwoli³ na skrócenie cyklu produkcji karpia konsumpcyjnego z 4-5 do 2-3 sezonów.
W wyniku prac hodowlanych (selekcje, krzy¿owanie itp.) z biegiem czasu powsta³y liczne odmiany karpia. W¶ród nich na uwagê zas³uguje lustrzeñ – zwany karpiem królewskim lub galicyjskim. Dlaczego? No có¿. Ma³o kto wie, ¿e wyhodowa³ go Adolf Gasch, dzier¿awca gospodarstwa stawowego w Kaniowie niedaleko Bia³ej Krakowskiej (Bia³a 1 stycznia 1951 roku zosta³a po³±czona ze ¶l±skim Bielskiem i dzisiaj stanowi czê¶æ miasta Bielsko-Bia³a). Swojego karpia Gasch zademonstrowa³ w roku 1880 na wystawie rolniczej w Berlinie. Od tamtej pory nasz rodzimy karp przeszed³ do literatury ichtiologicznej jako karp galicyjski. Bo w tamtym czasie Kaniów le¿a³ na terenie Galicji, pod zaborem austriackim. I gdyby nie zabory, to kaniowska ryba otrzyma³aby zapewne nazwê „karp polski”.
Jakub Kleñ
· Napisane przez Administrator
dnia December 24 2020
807 czytañ ·
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
