Konserwacja fresków Samostrzelnika w prezbiterium bazyliki w Mogile – CO KRYJE „ZWIASTOWANIE”?
Po konserwacji fresków Stanis³awa Samostrzelnika, w kru¿gankach Opactwa Cystersów w Mogile, przysz³a kolej na prezbiterium bazyliki. Konserwatorzy od dwóch miesiêcy odnawiaj± znajduj±cy siê tam fresk „Zwiastowanie”. Prace konserwatorskie potrwaj± do koñca listopada. Ciekawi jeste¶my jaki bêdzie ostateczny kszta³t i kolor malowid³a po konserwacji. Efekt poprzedniego etapu pracy konserwatorów w kru¿gankach klasztornych zachwyca zwiedzaj±cego. Spod warstwy patyny i zniekszta³ceñ wcze¶niejszych konserwacji uda³o siê ods³oniæ to co naprawdê namalowa³ Samostrzelnik, ¿ywe barwy i specyficzne delikatne ornamenty, jakby przeniesione z ornamentów zdobi±cych renesansowe modlitewniki sprzed 500 lat.
Nazwisko Samostrzelnik - stanowi³o pierwotnie nazwê zawodu oznaczaj±c± wytwórcê kusz i ³uków. Rodzicami Stanis³awa byli Piotr i Anna Samostrzelnikowie, mieszkaj±cy w Krakowie, na dworze cysterskiego opata z Koprzywnicy. Stanis³aw wst±pi³ do klasztoru Cystersów w Mogile - st±d okre¶lenie "brat Stanis³aw z Mogi³y". Wiadomo, ¿e ju¿ w 1506 roku dzia³a³ jako malarz. Byæ mo¿e to w³a¶nie w Mogile nauczy³ siê malarskiego rzemios³a, gdy¿ w XV i XVI wieku uprawiano w cysterskim klasztorze zarówno iluminatorstwo, jak i malarstwo ¶cienne. Stanis³aw uprawia³ wszystkie rodzaje malarstwa: sztalugowe, ¶cienne i ksi±¿kowe. Do dzi¶ zachowa³o siê siedem sygnowanych przez niego rêkopisów iluminowanych oraz polichromie. Jego praca szybko zdoby³a uznanie protektorów. Jednym z nich by³ biskup przemyski Piotr Tomicki, który po objêciu biskupstwa w Krakowie postara³ siê o przeniesienie artysty z klasztoru do pracy w diecezji. Z kolei Stais³aw Samostrzelnik - od swego drugiego protektora, Krzysztofa Szyd³owieckiego, kanclerza wielkiego koronnego na dworze Zygmunta I - otrzyma³ probostwo w Grocholicach k. Æmielowa w 1513 roku. By³ jego kapelanem Szyd³owieckiego i zarazem malarzem nadwornym. S³u¿ba u Szyd³owieckiego nie wyklucza przyjmowania zamówieñ od innych zleceniodawców. Przebywaj±c w Krakowie Samostrzelnik mieszka³ przy ul. ¦widnieckiej. Dla Szyd³owieckich brat Stanis³aw namalowa³ wiele. Niestety do dzisiejszego dnia zachowa³y siê nieliczne miniatury. Byæ mo¿e Samostrzelnik jest autorem polichromii w Szyd³owieckim zamku i kolegiacie ¶w. Jakuba. Prawdopodobnie wykona³ dekoracjê malarsk± kaplicy grobowej biskupa Tomickiego w katedrze wawelskiej. W¶ród obrazów sztalugowych, zachowa³ siê portret Tomickiego w stroju pontyfikalnym. Dzi¶ znajduje siê on w galerii biskupów krakowskich w kru¿gankach klasztoru Franciszkanów w Krakowie. Kunszt Samostrzelnika przechowuj± iluminowane przez niego modlitewniki – w tym króla Zygmunta I (przechowywany dzi¶ w British Muzeum) oraz modlitewnika królowej Bony. I co ciekawe - w 1525 roku Samostrzelnik i malarz Jan malowali chor±giew z bia³ego adamaszku, któr± w dniu 10 kwietnia Albrecht Hohenzollern z³o¿y³ Królowi Zygmuntowi w czasie ceremonii ho³du na rynku krakowskim.
Liczne zamówienia, których realizacji podejmowa³ siê artysta, jak równie¿ szeroki zakres techniczny, spowodowa³y zlecanie robót podwykonawcom. Mówi siê, ¿e w pewnych okresach dzia³alno¶ci malarz z Mogi³y prowadzi³ „warsztat" ze spor± ilo¶ci± zatrudnionych w nim rzemie¶lników. Zarówno w Modlitewniku Bony, jak i w Katalogu arcybiskupów gnie¼nieñskich inicja³y "S.C." (Stanislaus Claratumbensis) pojawiaj± siê na miniaturach, które cechuje szczególnie „malarska" technika wykonania. Byæ mo¿e w³a¶nie ta „malarsko¶æ" stanowi wyró¿nik osobistego „stylu Samostrzelnika". Zapewne z nadmiaru zamówieñ, nie ze wszystkich wywi±zywa³ siê terminowo. Z powodu opó¼nieñ Samostrzelnik stawa³ czêsto przed s±dem... Po ¶mierci biskupa Tomickiego Samostrzelnik w roku 1535 wycofa³ siê ca³kowicie do klasztoru mogilskiego. W tym czasie poza klasztorami brak³o ju¿ odbiorców dla drogiego malarstwa kodeksowego. Zadania "techniki" iluminatorskiej przej±³ niemal w ca³o¶ci drzeworyt ilustracyjny - tañszy i trafiaj±cy do szerszego krêgu odbiorców.
(l)
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
