STĄD DO WIECZNOŚCI
Dodane przez Administrator dnia 31/10/2020 12:23:55

---

„Tam, gdzie wiązów i cisów chylą się korony
Nad rządkiem nieforemnych wypukłości ziemi,
Śpią – każdy w wąskiej celi na zawsze złożony –
Praojcowie tej wioski, od wielu lat niemi.”
T. Gray, Elegia napisana na wiejskim cmentarzu (fragment)

Refleksja nad fenomenem śmierci towarzyszy ludziom od niepamiętnych czasów. Śmierć bowiem od zawsze była dla człowieka wydarzeniem przełomowym – z jednej strony niepokojącym, z drugiej zaś dającym nadzieję na przyszłe bytowanie w zaświatach. Oczywiście zaświaty te miały różną postać, a sposób ich postrzegania ukształtowały zaś obowiązujące ówcześnie systemy wierzeń. W wielu kulturach panowało przekonanie o istnieniu życia pozagrobowego podobnego do świata żyjących, w innych śmierć postrzegano jako przejście do odmiennego, znacznie lepszego wymiaru. Mimo tych różnic można zauważyć istotną wspólną cechę, charakterystyczną dla niemalże wszystkich kultur – otóż już od czasów prahistorycznych ludzie przywiązywali dużą wagę do obrzędów pogrzebowych i grzebania swoich bliskich.
Każda z cywilizacji miała swój własny styl życia i miała też swój sposób na jego pożegnanie. Rytuały towarzyszące odprawianiu zmarłych z tego świata wiązały się z wierzeniami danego ludu. Ceremonie pogrzebowe były czymś powszechnym, zakorzenionym w tradycji. Niejednokrotnie zmarłych chowano z wyposażeniem niezbędnym do zapewnienia mu wszelakich wygód w innym, alternatywnym świecie. Jednakże nie każdy pochowany członek danej społeczności dostawał takie same dary grobowe. Ich rodzaj zależał od pozycji jaką zmarły osiągnął jeszcze za życia.
Zwyczaje pogrzebowe ulegały ewolucji, upraszczały się bądź przeciwnie, stawały się coraz bardziej teatralne, niektóre stopniowo zanikały, inne przenikały z jednej kultury do drugiej. Zarówno jednak dziś, jak i przed wiekami, kres ludzkiego życia upamiętniano tworząc miejsca dla tych, którzy odeszli. Zmarłych zazwyczaj grzebano w pewnym oddaleniu od domostw, a miejsce gdzie ich pochowano z reguły przybierało rozpoznawalną formę (np. kurhanu). Z czasem zaczęto zakładać cmentarze, będące przestrzenią utrwalenia pamięci o bliskich. Nekropolie stały się ważnym elementem krajobrazu kulturowego, a ich wygląd i otoczenie odzwierciedla zróżnicowanie wierzeń, tradycji, historii oraz estetyki poszczególnych nacji.
Liczne świadectwa archeologiczne wskazują na to, że zagadnienia eschatologiczne zajmowały ważną część w życiu człowieka w każdym kręgu kulturowym. Cmentarze bowiem są świadectwem naszej przeszłości, odzwierciedlają poziom kultury ludzi z różnych epok. Dokumentują też dzieje poszczególnych osób, skłaniając żyjących do zadumy nad przemijającym czasem.
Miejsca pochówku są również łącznikiem między rzeczywistością a duchowością, życiem a śmiercią. Mają ogromne znaczenie symboliczne i są bardzo ważnym elementem krajobrazu historycznego. Wielokrotnie posiadają także wyjątkowe wartości estetyczne, a ich specyfikę podkreślają nie tylko wysublimowane detale architektoniczne, ale i roślinność. Nekropolie „dotykają” tematyki przemijania, pomagają też w lepszym zrozumieniu historii oraz zachowaniu tradycji. Owe niezwykłe miejsca pamięci były i są tworzone z poczuciem „ulotnej chwili”.
Anna Kolasa