Kościół św. Bartłomieja po wymianie drewnianych gontów – Perła sakralnej architektury drewnianej
Dodane przez Administrator dnia 06/12/2019 19:03:50
Zakończyła się wymiana pokrycia dachu na kościele św. Bartłomieja Apostoła w Mogile. Ostatnim etapem było przykrycie gontem kruchty południowej. To w niej kryje się cenny skarb tego kościoła – dębowy portal wykonany w 1466 roku przez budowniczego tej świątyni, królewskiego cieślę Macieja Mączkę.
A skąd wiadomo, że to Maciej Mączka budował tę świątynię? Otóż trzeba wiedzieć, że pierwsza wzmianka o kościółku św. Bartłomieja w literaturze naukowej pojawiła się w roku 1847. Pisał o nim Józef Łepkowski, krakowski archeolog i konserwator. I on właśnie zwrócił uwagę na gotyckie odrzwia sygnowane przez cieślę, który pracował na dworze Kazimierza Jagiellończyka. A Mączka był cieślą wyjątkowym. Za zasługi przy przebudowie zamku w Niepołomicach, król nadał mu w roku 1456 ziemię w tej miejscowości. Zresztą Maciej Mączka (pojawia się też inna wersja jego imienia i nazwiska: Mateusz Manczka) był także wykonawcą wzniesionego w roku 1455 drewnianego kościoła w Mikluszowicach pod Bochną (niestety, kościół ten nie zachował się do naszych czasów, rozebrano go w XIX wieku).
Najwspanialszym świadectwem snycerskiego kunsztu Mączki, według zgodnej opinii historyków sztuki, jest gotycki portal w mogilskim kościele św. Bartłomieja. To najwspanialsze z XV wiecznych obramień drzwiowych, zachowanych w gotyckich drewnianych świątyniach Małopolski. Wykonany jest z drewna dębowego pochodzącego z niepołomickiej puszczy. Posiada bogaty ornament roślinny oraz znacznie już zatartą inskrypcję fundacyjną w języku łacińskim. Władysław Łuszczkiewicz, notując ten portal w swojej, wydanej w roku 1899 książce pt. „Wieś Mogiła przy Krakowie, jej klasztor cysterski - kościółek farny i kopiec Wandy” zapisał: „Wokoło otworu biegnie pas ornamentowany roślinnie, dłutem wycięty, z którym wiążą się herb Odrowąż i napis minuskułami gotyckiemi, który jednakowoż ze względu na zniszczenie zaledwie daje się odczytać częściowo: Anno domini MCCCCLXVI ad honorem (Dei et) Regine coelorum Mathias Manczka f.” (Roku pańskiego 1466 na chwałę Bogu i Królowej niebios Mateusz Manczka wykonał).
O uroku tej wyjątkowej świątyni decydują także inne elementy, takie choćby jak pokryty gontem dach czy piękna w swojej stosunkowo prostej formie sygnaturka z krzyżem. Dzisiaj wszystkie te elementy możemy podziwiać w pełnej krasie. Będą cieszyć i nas i następne pokolenia.
(f)
Fot. Andrzej Kalinowski