1988 – WIOSNA PRZEŁOMU, WIOSNA SOLIDARNOŚCI
Dodane przez Administrator dnia 19/04/2018 21:38:29
Trzydzieści lat temu fala strajków, która ogarnęła kraj otworzyła drogę do wolnej i demokratycznej Polski.
Wcześniejsze lata (1980-1981) zmieniły polskie społeczeństwo. Nastawienie do rządzącej PZPR, do coraz bardziej pogarszającej się sytuacji gospodarczej oraz w związku ze znacznymi podwyżkami cen żywności spowodowały jego reakcję. Pierwszym zakładem, który w 1988 r. zastrajkował było bydgoskie MPK (24 kwietnia). Jednakże strajk ten zakończył się dość szybko po obietnicach podwyżek płac.
Dwa dni później, a więc 26 kwietnia ’88 roku zaczął się strajk w Hucie im. Lenina, gdzie – obok postulatów płacowych – pojawiło się żądanie przywrócenia do pracy wyrzuconych działaczy „Solidarności”, podwyżek płac w przemyśle, w oświacie, służbie zdrowia, dla emerytów i rencistów. Kilka dni później zażądano przywrócenia legalnej działalności NSZZ „Solidarność”.
Na zdjęciu od lewej członkowie Komitetu Strajkowego: Adam Skałbania, śp. Marek Domagała, Andrzej Szewczuwaniec, śp. Tadeusz Szczypczyński, Władysław Kielian.
Treść rozszerzona
29 kwietnia w Hucie Stalowa Wola ogłoszono strajk o podwyżkę płac i przyjęcie do pracy członków Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Został on jednak szybko wygaszony wobec demonstracji siły. 1 maja miały miejsce manifestacje w Bielsku Białej, Dąbrowie Górniczej, Gdańsku, Nowej Hucie, Łodzi, Płocku, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Demonstracje te miały niespotykaną od czasu stanu wojennego skalę.
Stocznia Gdańska podjęła strajk 2 maja 1988 r. Obok postulatów ekonomicznych, pojawiły się wyraźne żądania polityczne, przede wszystkim przywrócenie „Solidarności”. Tego samego dnia Krajowa Komisja Wykonawcza wydała oświadczenie, w którym kwestię legalizacji „Solidarności” nazywano „palącą koniecznością”. W tym samym dniu na 227 Konferencji Plenarnej wypowiadał się Episkopat. Wzywał on władze do podjęcia dialogu ze społeczeństwem: „Jedynym środkiem prowadzącym do przezwyciężenia kryzysu w kraju jest dialog władz państwowych i reprezentatywnych grup społecznych”.
Strajk w ówczesnej Hucie im. Lenina rozpoczął na Walcowni Zgniatacz Andrzej Szewczuwianiec. Na teren kombinatu przedostali się działacze podziemnej „Solidarności” – Jan Ciesielski, Mieczysław Gil, Stanisław Handzlik. Dołączyli oni do komitetu strajkowego. Edward Nowak stworzył punkt informacyjny poza Hutą w prywatnym mieszkaniu Grzegorza Surdego, który dał możliwość nawiązywania kontaktów z zagranicą.
1 maja, w Święto Pracy, używając fortelu z karetką pogotowia, do strajkujących przybył ks. Kazimierz Jancarz, który odprawił w hali fabrycznej uroczystą Mszę św. Dzień później, przy pomocy podrobionej przepustki - osobiście sporządzonej przez ks. Kazimierza - na teren kombinatu przedostał się ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, który odprawił Msze św. w uroczystość 3 i 4 maja, w święto św. Floriana, patrona hutników.
4 maja do strajkującego kombinatu w Nowej Hucie przybyła delegacja z ramienia Episkopatu: Halina Bortnowska, mec. Jan Olszewski i prof. Andrzej Stelmachowski. Mieli pełnomocnictwa Episkopatu do prowadzenia tych rozmów, negocjacji, pośredniczenia, podjęcia się mediacji. Wydawało się, że dojdzie do kompromisu. Niestety, dosłownie kilka godzin później w nocy z 4 na 5 maja wokół Huty im. Lenina zgromadzono znaczne siły ZOMO i brygad antyterrorystycznych. Przy użyciu petard i gazów łzawiących funkcjonariusze wtargnęli do Huty ok. 2 w nocy. Doszło do bardzo drastycznych przypadków: bicia ludzi leżących, zmuszania strajkujących w halach do klękania przed funkcjonariuszami ZOMO. Jednocześnie przeprowadzono falę aresztowań w mieszkaniach prywatnych wśród osób, które podejrzewane były o sprzyjanie strajkującym. Na osoby uznane za „prowodyrów” posypały się kary aresztu i grzywny. W ich obronie załoga rozpoczęła strajk absencyjny. Ze względu na ogromną liczbę osób represjonowanych i pozbawionych pracy ks. Jancarz powołał Wikariat Solidarności, który swoją nazwą nawiązywał do struktur charytatywnych, pomagających osobom represjonowanym w Ameryce Południowej.
Działalność ta - polegająca na organizowaniu zbiórek pieniężnych i na udzielaniu pomocy materialnej pokrzywdzonym robotnikom nowohuckim - spotkała się z ogromnym odzewem ze strony większości mieszkańców Krakowa, w tym środowisk inteligenckich. Był to szczytowy okres działalności Duszpasterstwa Ludzi Pracy, który przyczynił się do uwolnienia uwięzionych działaczy strajkowych. Z kolei Komitet Strajkowy przekształcił się w dniu 19 maja 1988 roku w jawną strukturę związku hutniczej „Solidarności”, obierając za swoją tymczasową siedzibę słynny już na całą Polskę „Bunkier” w mistrzejowickim kościele.
Prof. Jerzy Eisler – (...) „Była to pierwsza znacząca fala strajków, protestów społecznych od grudnia ’81 roku. Myślę, że z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że ta właśnie fala – mimo, że zakończyła się niepowodzeniem – otworzyła drogę za rok do Okrągłego Stołu, później wyborów i przemian ustrojowych w Polsce, jakie nastąpiły po ’89 roku. (...) Chociaż ta fala strajkowa skończyła się porażką strajkujących, to jednak „Solidarność” pokazała, że jest, istnieje i dla wielu Polaków jest tą nadzieją”.
Nowa Huta staje się miejscem gdzie upada komunizm. Strajki robotników Huty im. Lenina z 1988 roku były tego bezpośrednią przyczyną. Rozpoczyna się droga do WOLNEJ i NIEPODLEGŁEJ POLSKI.
(RW)
Skład Komitetu Strajkowego (oryginalna kolejność):
Andrzej Szewczuwianiec ZW
Władysław Kielian ZW
Adam Skałbania ZW
Tadeusz Szczypczyński ZW
Andrzej Czepielewski ZW
Bogusław Atłasiński ZB-2
Maciej Mach ZB-2
Kazimierz Baniak ZM
Bogdan Wróbel ZM
Krzysztof Wróbel ZM
Julian Gąsior ZM
Jan Sajka ZB-1
Marek Domagała ZB-1
Stanisław Biel ZB-1
Henryk Krzyżak ZH
Marian Waldon Siłownia
Oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do odzyskania wolnej i niepodległej Polski dniu 26 kwietnia br. o godz. 12.00 przez przedstawicieli NSZZ „Solidarność” oraz władz miasta i województwa zostaną złożone kwiaty pod pomnikiem „Solidarności” na pl. Centralnym im R. Reagana. Zapraszamy także uczestników strajku z 1988 roku.
26 kwietnia 2018 roku w kościele Matki Bożej Częstochowskiej na os. Szklane Domy 7, odprawiona zostanie uroczysta Msza św. w intencji mieszkańców Nowej Huty
z okazji 30 rocznicy strajków kwietniowo-majowych na Kombinacie w 1988 roku.
Pragniemy serdecznie zaprosić Mieszkańców Nowej Huty do wspólnej modlitwy,
której przewodniczył będzie JE Ksiądz Arcybiskup Marek Jędraszewski, Metropolita Krakowski w asyście proboszczów nowohuckich parafii.
o. Augustyn Spasowicz OCist., proboszcz
wraz z Komisją Robotniczą Hutników NSZZ „Solidarność”