Badania archeologiczne na fotografiach zapisane…
Dodane przez Administrator dnia 17/10/2013 18:42:40
Do udokumentowania historii wydarzeń, miejsc oraz obrazu odległej rzeczywistości, od lat 30’ XIX wieku wykorzystywana jest fotografia, której odkrycie zawdzięczamy francuskiemu fizykowi Josephowi Nicéphore Niépce. W XX wieku sposób wykonania fotografii nieco się zmienił, stał się bardziej zaawansowany technicznie niż w XIX wieku i z czasem wynalazek ten stał się powszechny i dostępny dla każdego.
Również w archeologii znalazła ona swoje miejsce i przyczyniła się do zadokumentowania wyglądu stanowisk w czasie prowadzonych badań, gdyż pamięć ludzka jest zawodna i nie zawsze dokładnie odtworzy nawet nieodległą przeszłość. Fotografia jest również nieodłącznym elementem w archiwizowaniu odkrytych na stanowiskach zabytków archeologicznych i pozwala ukazać je bardziej realistycznie, niż wykorzystywana do tego celu rycina.
Dziś w archeologii można wydzielić cztery kategorie zastosowania fotografii. Pierwszym typem są zdjęcia dokumentacyjne, które zawierają fotografię: stanowisk, warstw, obiektów, zabytków ruchomych oraz zabytków in situ, czyli takich, które nie zostały przeniesione z miejsca odkrycia. Kolejnym typem są ilustracje, wykorzystywane do sprawozdań i publikacji. Do trzeciego typu należą przeźrocza, używane podczas publicznych prezentacji. Ostatnim ale bardzo ważnym rodzajem zdjęć wykorzystywanych w archeologii są zdjęcia lotnicze.
Gdy weźmiemy do ręki zdjęcie ukazujące osobę, przedmiot bądź dane wydarzenie, możemy sporo się dowiedzieć na ich temat. Sztuką jest wykonanie fotografii taką metodą, aby ukazywała ona wszystkie te najistotniejsze elementy, które chcemy pokazać. Aby wykonać jak najlepsze zdjęcie podczas badań archeologicznych trzeba zwracać uwagę na parę bardzo istotnych aspektów. Przede wszystkim strefa stanowiska, która ma być sfotografowana musi być odpowiednio przygotowana. ”Temat fotografii” powinien być „oczyszczony”, poprzez usunięcie luźnej ziemi czy pyłu oraz sprzętu i narzędzi, aby widoczne były tylko te, detale, które są dla nas ważne i które chcemy uchwycić na zdjęciu. W fotografowaniu ważną rolę odgrywa również oświetlenie. Należy zwrócić uwagę, aby fotografowany obiekt nie był zacieniony, dlatego do tego celu warto wybrać odpowiednią porę dnia. Przy wykonywaniu zdjęcia, wręcz obowiązkowo powinny znajdować się tablice z informacją o ulokowaniu stanowiska tj. nazwa miejscowości, rok prowadzonych badań itp. Pomocne w dokumentacji stanowisk są umieszczane celowo do zdjęcia, strzałki wyznaczające północny kierunek wraz z miarką przybliżającą wielkość danego stanowiska.
Fotografie, które zostały wykonane od lat 50’ XX wieku na terenie Nowej Huty, gdzie prowadzone były prace archeologiczne na olbrzymią skalę, są prawdziwą skarbnicą informacji. Zawierają nie tylko podstawowe dane o fotografowanych stanowiskach, ale również o całej ówczesnej otaczającej je infrastrukturze Nowej Huty. Można dopatrzeć się na nich budowy wtedy powstających, a dziś okazale stojących budynków mieszkalnych, panujących zwyczajów związanych m.in. z wypasem zwierząt w pobliży dzisiejszego Placu Centralnego. Zauważyć można, dziś już niekursujące pojazdy tj. lokomotywę, przemierzającą tereny osiedli Nowej Huty. Fotografie są, zatem doskonałym źródłem historycznym i to nie tylko dla historyków, ale również dla tych wszystkich osób, które pragną poznać i zobaczyć uchwycone momenty dawnych lat.
Fotografie były, są i będą, wycinkiem historii, ujętym w jednej przemijającej chwili. Chwili, która już nie powróci, a która skrywa tak wiele sekretów o bezpowrotnie minionych czasach.
Iwona Krzysztonek
Z archiwum Muzeum Archeologicznego w Krakowie