[2009.01.16] Pamiętny rok 1989
Dodane przez Administrator dnia 16/01/2009 16:00:40

---

Równo dwadzieścia lat temu, w styczniu 1989 roku, zaczęło obowiązywać nowe prawo paszportowe. Po raz pierwszy od ponad czterdziestu lat komunistyczna władza pozwoliła Polakom posiadać paszporty, to znaczy trzymać je w domu, a nie oddawać w biurze paszportowym zaraz po przyjeździe z zagranicy. Dziś wydaje się to niewiarygodne, ale obywatel PRL dostawał paszport tylko na okres, na który pozwolono mu wyjechać. Po powrocie, pod groźbą rozmaitych kar, musiał ten paszport jak najszybciej zwrócić. A przed kolejnym wyjazdem na nowo starać się o jego uzyskanie, co zwykle trwało od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jak wiele zmieniło się od tamtego czasu…
Również w styczniu 1989 roku komuniści mogli pochwalić się nie lada sukcesem: zniesione zostały kartki na benzynę i na węgiel, a także talony na samochody, uprawniające do kupna auta bez czekania w kilkuletniej kolejce. Nadal jednak obowiązywały kartki na mięso i jego przetwory.
W styczniu 1989 roku zapadały też decyzje polityczne, decydujące o zmianach politycznych, jakie komuniści planowali wprowadzić w ciągu najbliższych miesięcy. W Klarysewie i w Magdalence odbywały się poufne spotkania przedstawicieli „Solidarności”, Kościoła i rządu na temat przyszłych rozmów przy tzw. okrągłym stole. 22 stycznia do organizowania tych rozmów ze strony „Solidarności” wyznaczeni zostali Mieczysław Gil, Władysław Frasyniuk i Zbigniew Bujak. Ostateczne decyzje co do terminu obrad okrągłego stołu, ostatecznej listy uczestników i trybu podejmowania decyzji, zapadły 27 stycznia w willi Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Magdalence, podczas spotkania szefa MSW Czesława Kiszczaka z Wałęsą, Geremkiem i Mazowieckim.
Kilka dni wcześniej miało miejsce zdarzenia, które powinno wstrząsnąć opinią publiczną, ale na które – w oczekiwaniu na rozpoczęcie obrad okrągłego stołu – mało kto zwrócił uwagę. 21 stycznia znaleziono zwłoki zamordowanego księdza Stefana Niedzielaka, proboszcza parafii św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach, twórcy Sanktuarium Pomordowanych na Wschodzie, kapelana Rodzin Katyńskich. Już wcześniej nękany przez tzw. nieznanych sprawców, sędziwy ksiądz został zamordowany w swoim mieszkaniu. Zaledwie kilka dni później, 30 stycznia na plebanii parafii w Dojlidach koło Białegostoku został zabity ks. Stanisław Suchowolec, kapelan „Solidarności”, przyjaciel ks. Jerzego Popiełuszki, zakatowanego przez bezpiekę w 1984 roku.
Co było do przewidzenia, ślady sprawców tych zbrodni zostały tak starannie zatarte, że nigdy nie udało się ustalić ani ująć morderców. Komunistyczny reżim, przygotowując się do przekazania części władzy solidarnościowej opozycji, równocześnie wysyłał ostrzeżenie: nie domagajcie się zbyt wiele, bo spotka was los taki, jaki spotkał dwóch znanych kapłanów. Przywódcy tej części „Solidarności”, która gotowa była na ugodę z władzami, nie zdecydowali się na odroczenie rozmów do czasu wyjaśnienia popełnionych na księżach zbrodni.
Okrągły stół zaczął się 6 lutego 1989 roku. Nie opłacił się komunistom, ponieważ Jaruzelskiemu i Kiszczakowi nie udało się zachować politycznej władzy. W ciągu kolejnych kilkunastu miesięcy nastąpił stopniowy demontaż PRL-owskiej dyktatury. Niestety, gospodarcze i społeczne jej skutki na długie lata zaciążyły na naszym publicznym życiu.
Ryszard Terlecki