[2013.05.01] Diament w naszych dziejach
Dodane przez Administrator dnia 01/05/2013 12:33:26
Dokładnie 222 lata temu - 3 maja 1791 roku - Sejm Czteroletni po burzliwej debacie przyjął ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Jak na tamte czasy, był to dokument na wskroś nowoczesny. Wyznaczający nowe standardy funkcjonowania państwa. I była to pierwsza w Europie, a druga na świecie, ustawa regulującą organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.
Postanowienia konstytucji centralizowały państwo, poprzez zniesienie odrębności między Koroną i Litwą oraz wprowadzenie jednolitego rządu, skarbu i wojska. Za religię panującą uznano katolicyzm, przy tolerancji dla innych uznawanych przez państwo wyznań. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy: władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, składający się z sejmu oraz senatu. Władzę wykonawczą przyznano królowi wraz z Radą, tzw. Strażą Praw, złożoną z prymasa i pięciu ministrów: policji, pieczęci (spraw wewnętrznych), interesów zagranicznych, wojny i skarbu, mianowanych przez króla. Konstytucja zapowiadała wreszcie reorganizację sądownictwa, przewidując stworzenie stale urzędujących sądów ziemskich i miejskich oraz sprawujących nad nimi nadzór w drugiej instancji Trybunału Koronnego i sądów asesorskich.
Przyjęcie ustawy zasadniczej nie zapobiegło kolejnym rozbiorom, ale pokazało, że Polacy są narodem zdolnym do wyznaczania najlepszych standardów funkcjonowania państwa. Takim prekursorskim dokumentem stała się Konstytucja 3 Maja - o lata świetlne wyprzedzająca myśl polityczną naszych sąsiadów, rządzonych wówczas przez autorytarnych despotów. Konstytucja 3 Maja, to jeden z diamentów w dziejach naszej Ojczyzny.
Jan L. FRANCZYK