Strona g³ówna · Biuro og³oszeñ · Kontakty · Forum dyskusyjne · Konkursy · Felietony · Dzielnice · NH - Miejsce dobre do ¿ycia01.03.2021 16:25
Nawigacja
Strona g³ówna
Nowohuckie Linki
Fotohistorie
Szukaj
Dzielnice
NH - Miejsce dobre do ¿ycia
W G³osie
 Felietony
 Miss Nowej Huty -
XXI edycja

 Nowohucianie
 Humor
 Prawnik radzi
U¿ytkowników Online
Go¶ci Online: 2
Brak U¿ytkowników Online

Zarejestrowanch Uzytkowników: 947
Nieaktywowany U¿ytkownik: 6267
Najnowszy U¿ytkownik: ELIT Polska
Ostatnie Artyku³y
[2021.02.19] Gdy tra...
[2021.02.19] Bêd± wa...
[2021.02.19] Podatko...
Na niedzielê 21 lute...
[2021.02.19] Humor
W±tki na Forum
Najnowsze Tematy
Na sprzeda¿ dzia³ka ...
CSGO4SKIN guide:Begu...
CSGO4SKIN provide a ...
Akcja poboru krwi
Stronger and larger ...
Najciekawsze Tematy
Akcja poboru krwi [20]
Trasa S7 [17]
Dart - zapraszamy [9]
w nowej hucie nie... [8]
Dzia³ki przy Bul... [7]
Solidarna Nowa Huta
Solidarna Nowa Huta
Spo³eczno¶æ Nowej Huty mo¿e byæ dumna, i¿ korzenie jesieni narodów 1989 roku, która przynios³a upadek ja³tañskiego podzia³u Europy, wyrastaj± tak¿e z ich odwagi i determinacji jak± wykazali w latach 80.
Nowohuckie lato 1980 roku nie by³o ch³odne. Ówczesna Huta im. Lenina – najwiêkszy zak³ad przemys³owy w PRL zatrudniaj±cy prawie 40 tys. osób – budzi³ siê bardzo powoli. Tymczasem ju¿ od 1 lipca 1980 roku, w reakcji na wprowadzenie podwy¿ki cen niektórych artyku³ów spo¿ywczych, przez Polskê przetacza³a siê fala strajków. W po³owie lipca objê³a Lubelszczyznê, aby miesi±c pó¼niej dotrzeæ na Wybrze¿e.
14 sierpnia 1980 roku kilku sympatyków Wolnych Zwi±zków Zawodowych, na czele z Jerzym Borowczakiem, zorganizowa³o strajk kilkunastotysiêcznej za³ogi Stoczni im. Lenina w Gdañsku. Pracê przerwa³y tak¿e inne zak³ady Trójmiasta. Ich przedstawiciele w nocy z 16 na 17 sierpnia wy³onili Miêdzyzak³adowy Komitet Strajkowy, którego cz³onkowie sformu³owali 21 postulatów, domagaj±c siê w pierwszym z nich „Akceptacji niezale¿nych od partii i pracodawców wolnych zwi±zków zawodowych wynikaj±cej z ratyfikowanej przez PRL Konwencji nr 87 Miêdzynarodowej Organizacji Pracy, dotycz±cej wolno¶ci zwi±zkowych”. Wkrótce MKS powsta³ tak¿e w Szczecinie. Dziesiêæ dni pó¼niej gdañski MKS zrzesza³ ju¿ ponad 500 zak³adów, a strajki popieraj±ce 21 postulatów obejmowa³y kolejne o¶rodki Dolny ¦l±sk, £ód¼, Poznañ, Bydgoszcz oraz Górny ¦l±sk.
W Krakowie oczy wielu skierowane by³y na Hutê im. Lenina. Na poparcie najwiêkszego w Polsce zak³adu niecierpliwie czekali równie¿ stoczniowcy, czego jednym z przejawów by³y wracaj±ce do huty wagony z napisami: „Krakowiacy ch... nie rodacy”. W HiL pracowa³o 39 tys. ludzi, co czwarty z nich nale¿a³ do PZPR, czê¶æ do ORMO, zak³ad by³ pod siln± kontrol± SB i jej agentury. Silna by³a równie¿ presja dyrekcji i kierownictwa, aby w takim zak³adzie nie dopu¶ciæ do protestu. Ludzie nie mieli do siebie zaufania, obawiali siê konsekwencji. Tymczasem 19 sierpnia strajk rozpoczêli pracownicy Wydzia³u Mechanicznego HiL. Trwa³ on jednak kilka godzin. Wkrótce stan±³ zgniatacz, pracê ponownie przerwali te¿ robotnicy z innych wydzia³ów. Dyrekcja jednak natychmiast spe³nia³a wszystkie postulaty socjalne, a ludzie koñczyli protest i wracali do pracy. Ostatecznie w ostatnich dniach sierpnia w najwa¿niejszych wydzia³ach huty ukonstytuowa³y siê komitety strajkowe. Pracê przerwali równie¿ pracownicy Nowohuckiego Przedsiêbiorstwa Instalacji Przemys³owych „Montin”, kierowcy zajezdni MPK w Czy¿ynach oraz w „Transbudzie”. Symboliczny wymiar mia³ strajk g³odowy rozpoczêty 26 sierpnia w ko¶ciele Matki Bo¿ej Królowej Polski – „Arce Pana” w Bieñczycach. Prowadzi³o go kilku cz³onków Chrze¶cijañskiej Wspólnoty Ludzi




Pracy: Jan Leszek Franczyk, Adam Macedoñski, Mieczys³aw Majdzik i Stanis³aw Tor oraz Zygmunt £enyk z KPN. ChWLP by³a jedyn± nowohuck± organizacj± opozycyjn± powsta³± przed sierpniem’80. W ten sposób wyra¿ali swe poparcie dla 21 gdañskich postulatów oraz strajku w krakowskim „Elbudzie” jaki rozpocz±³ syn Mieczys³awa – Ryszard Majdzik.
Latem 1980 r. strajki w Krakowie i Ma³opolsce nie przybra³y wiêkszych rozmiarów. Do protestu przystêpowa³y pojedyncze zak³ady i ich dzia³ania nie mia³y zorganizowanego charakteru. Z tej niewielkiej aktywno¶ci wyrós³ jednak jeden z najsilniejszych regionów „Solidarno¶ci” czego szczególnym ¶wiadectwem by³ czas stanu jednym i nastêpne lata walki o wolno¶æ
W tydzieñ podpisaniu porozumieñ gdañskich – 6 wrze¶nia 1980 roku – na terenie huty delegaci z poszczególnych wydzia³ów HiL tworz±cy wcze¶niej komitety strajkowe utworzyli Komitet Robotniczy Hutników bêd±cy wy³±cznym organizatorem „Niezale¿nego Samorz±dnego Zwi±zku Zawodowego na terenie Kombinatu Huta im. Lenina na zasadach wynegocjowanych przez MKS Gdañsk”. W po³owie miesi±ca skupia³ on reprezentantów 24 wydzia³ów i zak³adków HiL. Przewodnicz±cym KRH zosta³ Sylwester Mlonek (wkrótce zast±piony przez W³adys³awa Hardka, a po wyborach w marcu 1981 roku przez Mieczys³awa Gila), jego zastêpcami Stanis³aw Zawada, Henryk Wartalski i Edward Petlic. W tym czasie w Krakowie trwa³y ju¿ pierwsze spotkania maj±ce wy³oniæ ponadzak³adow± strukturê tworz±cych siê nowych zwi±zków zawodowych. Ju¿ w tym czasie stopieñ zorganizowania oraz wielko¶æ huty wyznacza³y ten zak³ad do wiod±cej roli. 15 wrze¶nia 1980 roku w Sali teatralnej HiL zebrali siê reprezentanci 69 zak³adów, którzy utworzyli Miêdzyzak³adowy Komitet Za³o¿ycielski Niezale¿nych Samorz±dnych Zwi±zków Zawodowych. W jego sk³ad wesz³o czterech pracowników HiL: Stanis³aw Zawada – przewodnicz±cy, Mieczys³aw Gil – wiceprzewodnicz±cy oraz dwóch cz³onków: Stanis³aw Góral i Jerzy Kuczera. Ponadto Now± Hutê reprezentowa³ tak¿e Jerzy Pilch z „Montinu”. Dwa dni pó¼niej – 17 - wrze¶nia - w Gdañsku spotkali siê przedstawiciele MKZ z ca³ej Polski (krakowski MKZ reprezentowali Andrzej Zawada i Jerzy Kuczera). Podjêli oni decyzjê o utworzeniu jednolitego, ogólnopolskiego Niezale¿nego Samorz±dnego Zwi±zku Zawodowego, dla którego przyjêli wtedy nazwê „Solidarno¶æ”.
Struktury NSZZ „Solidarno¶æ” w nowohuckich zak³adach pracy zaczê³y tworzyæ siê b³yskawicznie. Pierwszym sprawdzianem ich organizacji by³ sprawnie przeprowadzony jednogodzinny strajk ostrzegawczy 3 pa¼dziernika 1980 roku. Dwa tygodnie pó¼niej 18 pa¼dziernika do Krakowa przyby³a entuzjastycznie witana delegacja „Solidarno¶ci” z Wybrze¿a na czele z Lechem Wa³ês±, Andrzejem Gwiazd±, Ann± Walentynowicz, Marianem Jurczykiem. Na stadionie „Hutnika” na spotkanie z nimi przyby³o ponad 10 tysiêcy osób. „naprawdê poczu³em siê, ¿e jestem w Polsce, w Polsce – naszej Polsce, a ka¿dy z nas chcia³by, aby ona by³a u¶miechniêta, bogata i szczê¶liwa. Na pewno recepty na to wszystko nie ma, na pewno ja ani Gdañsk tej recepty nie przywióz³ i nie wymy¶li³. Nale¿y wiedzieæ o tym, ¿e to wszystko, co sobie zrobimy w tym kierunku, aby w³a¶nie tak siê sta³o, jest w naszych rêkach i w naszych umys³ach” – mówi³ entuzjastycznie przyjêty Lech




Wa³êsa. Nazajutrz w katedrze wawelskiej ks. Józef Tischner t³umaczy³ znaczenie s³owa „solidarno¶æ”, które „przy³±czy³o siê do innych, tych najbardziej polskich s³ów, aby nadaæ nowy kszta³t naszym sercom. Jest takich polskich s³ów kilka. S³owo wolno¶æ, s³owo niepodleg³o¶æ, s³owo godno¶æ cz³owieka, a dzi¶ s³owo solidarno¶æ. Ka¿dy z nas czuje ogromny ciê¿ar ukrytych w tym s³owie tre¶ci.” Wielotysiêczna rzesza przesz³a Traktem Królewskim na Rynek nios±c przywódcê zwi±zku na rêkach na koniec od¶piewuj±c Hymn i „Bo¿e co¶ Polskê”. Atmosfera tych dwu dni by³a niezwykle podnios³a i stanowi³a dla krakowian namiastkê klimatu charakterystycznego dla sierpniowych strajków na Wybrze¿u. Wydarzenia te by³y jednocze¶nie potwierdzeniem, ¿e „Solidarno¶æ” z wielk± si³± zakorzeni³a siê ju¿ w Krakowie i Nowej Hucie. Potwierdzeniem tego mo¿e byæ niemal powszechny akces do nowych zwi±zków. Na pocz±tku grudnia 1980 roku spo¶ród 38 tys. zatrudnionych w Hucie im. Lenina, do NSZZ „Solidarno¶æ” przyst±pi³o ju¿ 34 tys. osób tworz±c najwiêksz± w kraju zak³adow± organizacjê zwi±zkow± w kraju.
W tym czasie Polska by³a ju¿ innym krajem. Miliony Polaków chcia³o ¿yæ godnie, sprawiedliwie i uczciwie. Uwierzyli, ¿e mog± to osi±gn±æ, ¿e naprawdê co¶ od nich zale¿y. Ludzie przestali siê baæ, poczuli smak wolno¶ci, a „Solidarno¶æ” wyzwoli³a ogromn± spo³eczn± aktywno¶æ. W zderzeniu z autentycznym, powstaj±cym oddolnie zgodnie z demokratycznymi zasadami ruchem spo³ecznym, objawi³a siê fikcja i fasadowo¶æ istniej±cych w PRL struktur, na czele z PZPR.
Jaros³aw SZAREK
Autor jest historykiem, pracownikiem Instytutu Pamiêci Narodowej. Opublikowany w „G³osie” tekst jest fragmentem wiêkszej ca³o¶ci, która uka¿e siê jako wstêp do katalogu wystawy „U progu wolno¶ci. Nowa Huta w latach 1980-1989” zorganizowanej przez nowohucki oddzia³ Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Komentarze
Brak komentarzy.
Dodaj komentarz
Zaloguj siê, ¿eby móc dodawaæ komentarze.
Oceny
Dodawanie ocen dostêpne tylko dla zalogowanych U¿ytkowników.

Proszê siê zalogowaæ lub zarejestrowaæ, ¿eby móc dodawaæ oceny.

¦wietne! ¦wietne! 0% [¯adnych g³osów]
Bardzo dobre Bardzo dobre 0% [¯adnych g³osów]
Dobre Dobre 0% [¯adnych g³osów]
Przeciêtne Przeciêtne 0% [¯adnych g³osów]
S³abe S³abe 100% [1 G³os]
 
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)




Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
Logowanie
Nazwa U¿ytkownika

Has³o



Nie jeste¶ jeszcze naszym U¿ytkownikiem?
Kilknij TUTAJ ¿eby siê zarejestrowaæ.

Zapomniane has³o?
Wy¶lemy nowe, kliknij TUTAJ.
Reklama


Copyright by G³os - Tygodnik Nowohucki © 2005-2014